صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1387/03/20
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر نکا
موضوع
رجوع ورثه به متّهب
پرسش
شخصی در زمان حیات خود مقداری از زمین زراعتی خویش را به شخص ثالثی هبه می‌نماید و در زمان تنظیم هبه‌نامه چند شرط قید می‌نماید؛ در یک بند اعلام می‌کند متهب حق واگذاری یا فروش به غیر را ندارد و در بند دیگر اعلام می‌نماید، شخصی که این مال به او هبه شده، حق هرگونه تصرفات مالکانه را دارد.
موهوبٌ‌له پس از چندین سال زراعت و کشت، به فروش آن مال تصمیم می‌گیرد و ورّاث واهب مانع انجام اقدامات فروش مال مورد هبه که موهوبٌ‌له قصد فروش آن را داشته است، می‌شوند و به ایشان می‌گویند حق فروش را طبق این هبه‌نامه ندارد. آیا اقدامات ورّاث می‌تواند از مصادیق ایجاد مزاحمت و ممانعت از حق باشد؟
نظر هیات عالی
عقد هبه با تملیک مال توسط واهب و قبول و قبض عین موهوبه توسط متّهب واقع می‌شود. بعد از فوت واهب یا متّهب رجوع ممکن نیست. با این ترتیب در مورد سوال ورثه حق مراجعه و رجوع به متّهب را ندارند؛ تسلط متّهب بر ملک، از مصادیق سلطه مالکانه است. بنابراین، نظر اکثریت تایید می‌شود.
نظر اکثریت
طبق ماده 795 قانون مدنی، هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را به طور مجانی به شخص دیگری تمکین می‌کند، پس اقدامات متهب در راستای تصرفات مالکانه است و چنان‌چه از سوی ورّاث قانونی واهب اقدامات فیزیکی در جهت جلوگیری و ممانعت انجام پذیرد، می‌تواند از مصادیق ماده 690 قانون مجازات اسلامی تعزیرات باشد.
نظر اقلیت
چون در هبه‌نامه شرط شده است که متهب حق واگذاری و فروش به غیر را ندارد، پس نمی‌تواند مال هبه شده را در معرض فروش قرار بدهد چرا که با این وصف فقط واهب مال را به تمکین آن شخص درآورده و تنها خودش حق تصرف را به هر صورت دارد و موهوبٌ‌له نمی‌تواند مال را به فروش رساند. بنابراین، اقدامات وراث قانونی نمی‌تواند از مصادیق ممانعت از حق باشد.