صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/11/09
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر چمستان
موضوع
بررسی امکان اعمال ماده 483 قانون آیین دادرسی کیفری در مورد حکم «قطعی» و «لازم‌الاجرا»
پرسش
در پرونده کیفری، رای غیابی بزه غیر قابل گذشت صادر گردیده و مهلت واخواهی و تجدیدنظر منقضی شده و سپس شاکی رضایت داده، حال امکان اعمال ماده 483 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 وجود دارد یا خیر؟ به عبارت دیگر مراد مقنن در ماده فوق‌الذکر قطعیت رای به معنای خاص می‌باشد یا رای لازم‌الاجرا هم شامل می‌شود؟
نظر هیات عالی
اولاً؛ با توجه به تصریح ماده 483 قانون آ.د.ک، حکم مقرر در ماده مذکور ناظر به احکام قطعی است و شامل احکام لازم‌الاجرا نمی‌گردد.
ثانیاً؛ در فرض پرسش چنانچه محکوم‌علیه با اسقاط حق اعتراض خود به رای غیابی صادره (با فرض ابلاغ قانونی، حکم غیابی محسوب می‌شود والا اگر حکم ابلاغ واقعی شده باشد و مواعد منقضی شده باشد، حکم قطعی محسوب می‌گردد که از فرض پرسش خارج است) تقاضای اعمال تخفیف در مجازات، براساس ماده 483 قانون آ.د.ک را بنماید در این صورت حکم مزبور قطعیت یافته محسوب و مقررات ماده یاد شده قابل اعمال است.
نظر اتفاقی
از نظر اصول حقوقی و منطق قضایی، حکمی به اجرا گذاشته می‌شود که قطعی باشد.
1- حکمی قطعی است که جز از طرق فوق‌العاده اعتراض به آراء قابل شکایت نباشد. ماده 490ق.آ.د.ک، آراء قطعی، آرایی که به موجب ماده 427 ق.ا.د.ک از دادگاه بدوی در جرایم تعزیری درجه 7 و 8 و جرایم مستلزم پرداخت دیه یا ارش در صورتی که میزان یا جمع آنها کمتر از یک‌دهم دیه کامل باشد.
2- رایی که مرجع تجدیدنظر آن را تایید کرده باشد.
3- رایی که قابل تجدیدنظر بوده و نسبت به آن درخواست تجدیدنظر شد و مرجع تجدیدنظر آن را تایید یا پس از نقض رای بدوی رای جدید صادر کرده باشد.
4- رایی که قابل واخواهی یا تجدیدنظر بوده اما در مهلت قانونی نسبت به آن واخواهی یا درخواست تجدیدنظر یا فرجام نشده یا درخواست فرجام آن رد شده باشد. حال موضوع سوال بحث، حکم قطعی شده است. نظر به اینکه لفظ رای قطعی برای دادگاه صادرکننده حکم قطعی استفاده شده اعم از اینکه بدوی باشد یا تجدیدنظر و رای لازم‌الاجرا برای اجرای احکام که در موضوع بحث اجرای احکام کیفری می‌باشد و این دو کاملا منفک می‌باشد. ماده 491 ق.آ.د.ک بیان می‌دارد: «هرگاه قاضی اجرای احکام کیفری، رای صادره را از لحاظ قانونی لازم‌الاجرا نداند، مراتب را با اطلاع دادستان به دادگاه صادرکننده رای قطعی اعلام و مطابق تصمیم دادگاه اقدام می‌کند.» نیز موید این موضوع می‌باشد. همچنین کلمه لازم‌الاجرا در بند ب الف ماده 489 ق.آ.د.ک که تشریع می‌نماید: (وظایف قاضی اجرای احکام صدور دستور اجرای احکام لازم‌الاجرای کیفری و نظارت بر آن) حال در چه صورتی حکمی قطعی لازم‌الاجرا نیست؟ زمانی که به عنوان مثال قاضی اجرای احکام کیفری رای صادره قطعی را به جهت آنکه ابلاغ نشده باشد لازم‌الاجرا نداند. فلذا به نظر، حکم مورد سوال، حکم قطعی بوده است.