صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1383/03/30
برگزار شده توسط: استان قم/
موضوع
اثر صدور حکم قبلی رد یا بطلان دعوای طلاق به لحاظ عسر و حرج در طرح دعوای طلاق خلع
پرسش
اگر زوجه تقاضای طلاق به لحاظ عسر و حرج کند و حکم به بطلان دعوا صادر و قطعی شود، چنان‌چه مجدداً دادخواست طلاق به نحو خلع را طرح کند آیا دارای اعتبار امر مختومه است؟
نظر هیئت عالی
مطابق ماده 1130 قانون مدنی در صورتی‌که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، می‌تواند به حاکم رجوع و تقاضای طلاق کند. دادگاه در صورت احراز صحت دعوا، می‌تواند زوج را اجبار به طلاق کند. در این‌صورت حقوق قانونی زوجه اعم از مَهر و نفقه قابل مطالبه است. لیکن در طلاق خلع موضوع ماده 1146 قانون مدنی زوجه به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می‌دهد از او طلاق می‌گیرد اعم از این‌که مَهر یا معادل آن یا بیشتر و کمتر از مَهر باشد. لذا در فرض سوال صدور حکم قبلی رد یا بطلان دعوای طلاق به لحاظ عسر و حرج، قطع‌نظر از این‌که عسر و حرج امری حادث است، مانع از طرح دعوای طلاق خلع نبوده و موضوع اعتبار قضیه محکوم‌بها را ندارد. در نتیجه نظر اکثریت مورد تأیید است.
نظر اکثریت
دعوای مطرح در سوال دارای اعتبار امر مختوم نیست به دلیل این‌که:
اولاً: برای این‌که موضوع اعتبار امر مختوم یابد چهار چیز لازم است: 1- اتحاد طرفین 2- اتحاد موضوع 3- اتحاد جهت 4- حکم قطعی باشد و در مورد سوال اتحاد جهت وجود ندارد.
ثانیاً: بعضی از موضوعات با گذشت زمان مجدداً قابل طرح است مانند دعوای اعسار و طلاق به لحاظ عسر و حرج که احتمالاً همین دعوا مجدداً اقامه شود اعتبار امر مختوم ندارد تا چه رسد که طلاق به نحو خلع موضوع دعوای بعدی باشد.
نظر اقلیت
باید تفصیل قائل شد، به این‌صورت که اگر دعوای طلاق خلع بدهد به لحاظ عسر و حرج و دلایل همان است که قبلاً در دعوای عسر و حرج ذکر کرده و در دادگاه ثابت نشده اما مجدداً به استناد همان دلایل سابق طرح دعوا کرده و یا حتی اگر دعوای دوم را تحت عنوان طلاق به لحاظ عسر و حرج طرح کند اما با همان جهات قبلی باشد به نظر می‌رسد دعوا اعتبار امر مختوم را دارد. اما اگر جهات ذکر شده در هر دو مورد جدید و حادث باشد موضوع اعتبار امر مختوم را ندارد.