صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/03/13
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
وضعیت مجازات معاونین در قتل عمدی در موارد لوث
پرسش
چنانچه دادگاه در بزه قتل عمدی موضوع را از موارد لوث تشخیص دهد و بعد از صدور قرار اجرای مراسم قسامه اولیاء دم از معرفی حد نصاب حالفین (50 نفر مرد) امتناع کنند و از مطالبه قسامه از متهم نیز خودداری کنند بر اساس فتوای مقام معظم رهبری و رویه قضایی قرار توقف دادرسی صادر و اعلام می‌گردد و تبصره ماده 318 قانون مجازات اسلامی مصوب 92 در خصوص قرار تامین متهم (مباشر) اعلام نظر نموده است: «در مواردی که تامین گرفته می‌شود حداکثر سه ماه به شاکی فرصت داده می‌شود که اقامه قسامه نماید یا از متهم مطالبه قسامه کند و پس از پایان مهلت از تامین اخذ شده رفع اثر می‌شود.» حال تکلیف معاونین در پرونده حاضر چیست؟
1- آیا صدور قرار توقف دادرسی نسبت به معاونین در قتل عمدی ممکن است؟
2- آیا در صورت صدور قرار توقف دادرسی نسبت به معاونین دادگاه مجوزی جهت باقی ماندن تامین متهمین ذکر شده دارد؟
نظر هیئت عالی
با لحاظ اینکه مجازات معاون در فرض پرسش تابع مجازات مرتکب اصلی جرم (مباشر) است نظریه اکثریت قضات محترم دادگستری شهرستان شیراز موجه و مورد تایید است.
نظر اکثریت
گرچه در مقررات کیفری قیاس و اخذ وحدت ملاک ممکن نیست اما با توجه به قاعده مدعی و منکر: « لولم یحصل اللوث فالحکم فیه کغیره من الدعاوی....البینه علی المدعی و الیمین علی المدعی علیه فللولی مع عدم البینه احلاف المنکر» و فتوای مقام معظم رهبری در خصوص توقف دادرسی و عنایت به اینکه رسیدگی به اتهامات مباشر و معاون مکمل یکدیگر است و لازم و ملزوم یکدیگرند در فرض سوال دادگاه می‌تواند بر اساس فتوای ذکر شده و ملاک ماده 318 قانون مجازات اسلامی مصوب 92 در خصوص معاونین نیز قرار توقف دادرسی صادر و اعلام نماید و در خصوص فرض دوم، دادگاه نمی‌تواند معاونین را بدون اخذ تامین آزاد نماید و چنانچه از آنها تامین اخذ شده باشد تامین به قوت خود باقی است.
نظر اقلیت
این گروه گرچه در فرض اول سوال با نظر اکثریت در خصوص صدور قرار توقف دادرسی در خصوص معاونین در بزه قتل عمدی در فرض سوال موافق می‌باشند اما معتقدند دادگاه می‌تواند نسبت به مباشر با شرایط ذکر شده قرار توقف دادرسی صادر نماید اما نسبت به معاونین چنانچه دلیلی علیه معاونین نباشد رای به برائت صادر نماید چرا که در فرض سوال چنانچه اولیاء دم به نصاب لازم، حالفین را معرفی نمایند آیا صدور حکم قصاص نسبت به مباشر اثبات کننده بزه معاونین در قتل عمدی نیز می‌باشد؟
قطعاً چنین نیست و احراز ارکان و شرایط لازم جهت تحقق معاونت در جرم لازم است و خلاف آن نیز متصور است مثلاً ممکن است نسبت به مباشر توقف دادرسی صادر شود اما نسبت به معاونین دلیل باشد و بتوان نسبت به آنها حکم محکومیت صادر نمود و در خصوص قسمت دوم سوال این عده عقیده دارند همانطور که در تبصره ماده 318 قانون مجازات اسلامی مصوب 92 آمده است چنانچه اولیا دم ظرف سه ماه اقامه قسامه ننمایند پس از پایان مهلت، از تامین اخذ شده رفع اثر می‌شود این مقررات در خصوص معاونین نیز در صورت صدور قرار توقف دادرسی لازم‌الاجرا است و از تامین آنها نیز پس از پایان مهلت مذکور رفع اثر می‌گردد.