صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/11/08
برگزار شده توسط: استان تهران/ شهر تهران
موضوع
جرم انگاری دریافت گواهینامه با پرداخت پول به مامور
پرسش
اگر کسی فاقد شرایط دریافت گواهینامه یا تصدیق نامه باشد لیکن در قبال پرداخت مبلغی به مامور صلاحیت دار موفق به دریافت گواهینامه یا تصدیق نامه مذکور گردد آیا مدارک اخذ شده جعلی و استفاده از سند مجعول محسوب است؟ در غیر این صورت مامور مربوطه و دریافت کننده مدارک یاد شده تحت چه عنوان جزایی قابل تعقیب خواهند بود و اگر در چنین حالتی فرد مرتکب بی احتیاطی در رانندگی منجر به صدمه بدنی گردد واجد گواهینامه محسوب می‌گردد یا فاقد گواهینامه؟
نظر هیات عالی
همانگونه که در نظریه اکثریت آمده موضوع از مصادیق جعل خارج است، پرداخت وجه هم از حیث جزایی دادن رشوه محسوب می‌شود. نظریه اکثریت در حد استنتاج مورد تایید است.
نظر اکثریت
با عنایت به اینکه ماده 725 قانون مجازات اسلامی تعزیرات صراحتاً تکلیف را مشخص نموده و مشمول عنوان جزایی خاص نموده. بنابراین موضوع مشمول ماده 725 قانون مذکور می‌گردد و در فرض سوال بزه جعل و استفاده از سند مجعول موضوعیت ندارد.
زیرا توسط مقام صلاحیتدار یعنی مقامی که اجازه داشته این سند را تنظیم کند اقدام گردیده و در اختیار شخص قرار گرفته است. بنابراین نه بحث جعل می‌تواند مطرح باشد و نه بحث استفاده از سند مجعول و اگر برای اخذ گواهینامه وجهی نیز به مامور دولت پرداخت شده باشد، علاوه بر شمول این ماده شامل ارتکاب بزه پرداخت رشوه و اخذ رشوه نیز خواهد شد و در خصوص گواهینامه نیز با توجه به اینکه چنین گواهینامه ای اساساً فاقد اعتبار و باطل می‌باشد به نظر باید بین مفهوم باطل و ابطال تفکیک نمود و این گواهینامه اساساً باطل و رانندگی بدون گواهینامه محسوب می‌گردد. البته می‌توان قائل به این موضوع هم بود که چنانچه زمان تصادف بعد از صدور حکم دادگاه مبنی بر ابطال گواهینامه باشد بدون گواهینامه محسوب می‌شود و چنانچه قبل از صدور حکم دادگاه مبنی بر ابطال گواهینامه باشد از آنجایی که گواهینامه توسط مامور صلاحیت دار صادر گردیده گواهینامه ی واجد اعتبار باشد و فاقد گواهینامه محسوب نمی گردد.
نظر اقلیت
مطابق ماده 534 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) موضوع سوال مشمول جعل معنوی می‌گردد. زیرا در جعل معنوی عملیات مادی صورت نمی‌گیرد بلکه مطابق ماده 534 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) و مامور صلاحیتدار امر باطلی را صحیح یا صحیحی را باطل جلوه می‌دهد... و در فرض سوال هم، مامور بدون رعایت مقررات، امر باطلی (عدم مهارت راننده) را به صورت صحیح جلوه داده و موضوع از مصادیق جعل مفادی (معنوی) می‌باشد. لذا مامور صادر کننده گواهینامه مشمول مجازات مندرج در ماده مذکور و دارنده چنین گواهینامه ای که با علم و اطلاع استفاده کرده به عنوان استفاده کننده از سند مجعول قابل تعقیب خواهد بود. ضمن اینکه اگر توام با پرداخت وجه به مامور بوده باشد تحت عنوان راشی و مرتشی هم قابل تعقیب خواهد بود و گواهینامه نیز جعلی و باطل و رانندگی فاقد گواهینامه محسوب خواهد شد.