تاریخ نظریه: 1402/04/05
شماره نظریه: 7/1401/1087
شماره پرونده: 1401-186/1-1087 ک
استعلام:
در مواردی که تقصیر متهم به همراه آسیب‌پذیری که از قبل در بزه‌دیده وجود داشته است به بروز صدمه بدنی یا فوت منجر می‌شود، نحوه تقسیم مسئولیت چگونه است؟ آیا باید برای عامل درونی هم سهمی مشخص و به همان میزان از مسئولیت بزهکار کاست یا صرفنظر از تاثیر عامل درونی همانند بیماری یا ضعف جسمی بزه‌دیده متعهد به جبران خسارت کامل است؟ برای مثال، فرد «الف» در نتیجه درگیری برخی صدمات سطحی بر «ب» وارد می‌کند که به ایجاد محیطی پر اضطراب برای «ب» منجر می‌شود که از قبل نیز دارای بیماری قلبی بوده و در نتیجه آن، وی فوت می‌کند. پزشکی قانونی علت فوت را سی درصد قرارگیری در محیط پرتنش و اضطراب و هفتاد درصد را ناشی از ماهیت بیماری قلبی فرد «ب» اعلام می‌کند. در این خصوص خواهشمند است به پرسش‌های زیر پاسخ دهید:
آیا فرد «الف» باید یک دیه کامل را به وراث «ب» پرداخت کند یا فقط سی درصد از دیه را؟
آیا دفاع فرد «الف» مبنی بر اینکه از بیماری قلبی «ب» بی‌اطلاع بوده و برای وی قابل پیش‌بینی هم نبوده است، با فرض صحت در میزان مسئولیت وی موثر است؟ آیا ادامه درگیری و مخاصمه از سوی «ب» و گلاویز شدن وی با «الف» در تسهیم مسئولیت موثر است؟
چنانچه محیط پرتنش فقط بر اثر درگیری لفظی و مجادله؛ بدون حمله فیزیکی و ایراد صدمه بدنی ایجاد شده باشد، آیا این امر در برقراری مسئولیت موثر است؟
آیا این موضوع که فرد «ب» از قبل زیر نظر پزشک متخصص قرار داشته و از بیماری خود مطلع بوده است و به وی توصیه شده که در صورت دوری از قرارگیری در محیط پرتنش می‌تواند سالیان طولانی زندگی نماید، در میزان مسئولیت موثر است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
نظر به اینکه در فرض استعلام فوت نسبت به دو عامل، یکی به مباشرت و دیگری به تسبیب است و تاثیر رفتار عوامل فوق متفاوت است، وفق مواد 492 و 526 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، هر کدام از عوامل فوق به میزان تاثیر رفتار خود مسئول هستند.