تاریخ نظریه: 1400/09/17
شماره نظریه: 7/1400/997
شماره پرونده: 1400-7/1-997 ح
استعلام:
چنانچه ورثه متوفایی از تأدیه ثمنیه قیمت اعیان و عرصه به زوجه دائمی متوفی امتناع کنند، استیفای حق زوجه از عین اموال چگونه است؟ آیا بر عین اموال به نسبت حق خود مالکیت پیدا می‌کنند و یا آن‌که فقط حق عینی نظیر فروش و یا استیفا از منافع دارد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
هر چند برابر ماده 946 اصلاحی 1387/11/6 قانون مدنی و تبصره الحاقی به آن مصوب 1389/5/25 «زوجه از قیمت اموال غیرمنقول ارث می‌برد»؛ اما برابر ماده 948 قانون یاد شده «هرگاه ورثه از ادای قیمت امتناع کنند زن می‌تواند حق خود را از «عین اموال» استیفا کند». بنا به مراتب فوق با لحاظ آن‌که حق زوجه حقی عینی است؛ گرچه یکی از جلوه‌های «استیفای حق از عین یک مال» فروش آن است؛ اما در اجرای ماده یاد شده، این امر مانع از تملک ملک توسط زوجه به نسبت سهم خود از کل قیمت اموال غیرمنقول نیست. حکم مقرر در ماده 123 آیین‌نامه قانون ثبت املاک مصوب 1317/8/17 وزیر دادگستری با اصلاحات و الحاقات بعدی و رأی شماره 23 مورخ 1396/1/15 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری که صدور سند مالکیت نسبت به ثمن عرصه و اعیانی در صورت امتناع از پرداخت قیمت را به رسمیت شناخته است، موید این دیدگاه است.