تاریخ نظریه: 1401/04/15
شماره نظریه: 7/1400/1534
شماره پرونده: 1400-76-1534 ح
استعلام:
در صورتی که در زمان حیات مورث، یکی از وراث یک قطعه ملک را به عنوان حصه خود از ترکه دریافت و به موجب سند عادی اقرار کرده باشد که ملک مذکور را به عنوان سهم‌الارث دریافت کرده و حقی بر ماترک ندارد، آیا پس از فوت مورث، ارائه سند مذکور توسط یکی دیگر از وراث در دعوای تقسیم ترکه به دادگاه واجد آثار حقوقی است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً، با توجه به آمره بودن قواعد ارث و تحقق ارث به موت حقیقی یا فرضی و استقرار مالکیت ورثه نسبت به ترکه پس از ادای حقوق و دیون متعلق به ترکه (از جمله موضوع مواد 867، 868 و 870 قانون مدنی و ماده 225 قانون امور حسبی مصوب 1319) و به جهت عدم تحقق عنوان ترکه بر دارایی زمان حیات فرد، دریافت حصه توسط یکی از وراث احتمالی به عنوان سهم‌الارث و اسقاط حق بعدی وی بر سهم‌الارث فاقد اثر حقوقی است.
ثانیاً، در فرض سوال احراز صحت توافق و تفسیر آن بر عهده مرجع رسیدگی‌کننده است و در هر حال چنانچه احراز شود توافق یاد‌شده فاقد اثر حقوقی است، مطالبه سهم‌الارث از سوی متعهد فرض سوال با منع قانونی مواجه نیست؛ هر چند حسب مورد عین، مثل و یا قیمت مالی که این فرد در زمان حیات مورث به عنوان سهم‌الارث گرفته است، جزو دارایی‌های حین فوت مورث تلقی و سهم‌الارث وراث بر این مبنا محاسبه می‌شود.