تاریخ نظریه: 1396/12/06
شماره نظریه: 7/96/2998
شماره پرونده: 96-93-2253
استعلام:
پرونده ای با موضوع اعسار از پرداخت محکومٌ به در دادگاه بدوی بدون حضور خوانده حکم به اعسار و سپس تقسیط صادر میگردد خوانده پرونده (محکومٌ له پرونده اصلی) در مهلت بیست روزه نسبت به رأی صادره تجدیدنظرخواهی نموده است. و در لایحه تجدیدنظر خواهی عنوان می دارد رأی صادره اعسار نسبت به وی حضوری نبوده بلکه غیابی میباشد. آیا دادگاه تجدیدنظر میتواند این رأی را (با عنایت به اینکه در مدت واخواهی تجدیدنظر خواهی نموده و واخواهی را نیز اسقاط نکرده و به مسأله واخواهی نیز اشاره کرده است) واخواهی تلقی و پرونده جهت رسیدگی به واخواهی به شعبه بدوی ارسال کند یا اینکه پرونده اعسار همیشه حضوری محسوب می‌شود. (بنابر استدلال همکار محترم دادگاه بدوی).
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
گرچه قانون اعسار مصوب 1313 از جمله ماده 24 آن به موجب ماده 29 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی 1394 نسخ شده است، ولی علت حکم قانونگذار مقرر در ماده 507 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی 1379، در خصوص حضوری بودن حکم راجع به اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، ویژگی خاص دعوای اعسار است که مدعی آن در حقیقت مدعی وضعیتی خاص در اوضاع مالی خود است و نه ادعای حقی علیه خوانده این دعوا و حتی در مواردی که دین بلاعوض باشد، برابر ماده 7 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی بار اثبات بر عهده خوانده دعوای اعسار میباشد. بنابراین، صدور حکم غیابی در خصوص مطلق دعوای اعسار، اعم از اعسار از هزینه دادرسی و اعسار از محکوم‌به، فاقد مصداق است و این حکم در هر حال حضوری است. با توجه به این که حکم راجع به اعسار همیشه حضوری است لذا دادگاه تجدید نظر باید رای را حضوری تلقی و به تجدید نظرخواهی رسیدگی نماید.