تاریخ نظریه: 1401/03/09
شماره نظریه: 7/1401/195
شماره پرونده: 1401-25-195 ک
استعلام:
در موضوع اعطای مرخصی با محکومان در ماده 520 قانون آیین دادرسی کیفری اگر محکومان ضوابط و مقررات زندان را رعایت و در برنامه های اصلاحی و تقویتی شرکت و امتیازات لازم را اخذ ویتامین مناسب نیز معرفی نمایند آیا مرخصی در این صورت حق محکوم است یا امتیاز است اگر محکوم تامین مناسب برای استفاده از مرخصی نسپارد یا از توی آن عاجز باشد با فرض حق برخورداری از مرخصی آیا میشود میزان مرخصی های استفاده نشد را مثلاً تحت عنوان مرخصی متصل به آزادی از میزان محکومیت کسر نمود
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- مقنن در ماده 520 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و تبصره‌های آن، با اهداف خاصی برای زندانیان مرخصی پیش‌بینی کرده است؛ به عنوان مثال، مرخصی موضوع صدر ماده 520 قانون یادشده به منظور ترغیب زندانیان در «رعایت ضوابط و مقررات زندان و مشارکت در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی و کسب امتیازات لازم» و مرخصی موضوع تبصره 3 این ماده به منظور ترغیب آنان به «جلب رضایت شاکی خصوصی» پیش‌بینی شده است؛ بنابراین در صورتی که محکوم واجد شرایط مقرر قانونی باشد و آمادگی برای سپردن تأمین مناسب را نیز داشته باشد، محروم کردن وی از برخورداری از مرخصی برخلاف اهداف مقنن است و مقامات مربوط باید در حدود مقرر با مرخصی آنان موافقت کنند. صدر ماده 202 آیین‌نامه سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی مصوب 1400 موید این استنباط است.
2- مواد 200 و 202 آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی اصلاحی 1400/10/29 ریاست محترم قوه قضاییه با عنایت به ماده 194 این آیین‌نامه همسو با ماده 520 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 می‌باشد و اساساً مربوط به مدت مرخصی و چگونگی اعطای آن نیست و در خصوص اعطای مرخصی و مدت آن، قاضی اجرای احکام باید مطابق ضوابط مربوطه (نظیر آنچه در مواد قانونی آیین دادرسی کیفری و از جمله ماده 520 این قانون و مواد 194، 195، 196، 197 و 198 آیین‌نامه پیش‌گفته که عیناً مبتنی بر ماده 520 قانون آیین دادرسی کیفری آمده است) رفتار کند.
برابر ماده 520 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و ماده 194 آیین‌نامه پیش‌گفته، محکومان می‌توانند به شرط رعایت ضوابط و مقررات زندان و مشارکت در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی و کسب امتیازات لازم پس از سپردن تأمین مناسب، ماهانه حداکثر سه روز از مرخصی برخوردار شوند؛ بنابراین اعطای مرخصی به محکومان از یک سو مشروط به دارا بودن شرایط مقرر در این ماده و منوط به سپردن تأمین مناسب می‌باشد و از سوی دیگر مدت استفاده از مرخصی «حداکثر سه روز» در هر ماه است، نه «سه روز» در هر ماه؛ در نتیجه به تشخیص مقام اعطاکننده ممکن است کمتر از سه روز در هر ماه نیز باشد. با توجه به مراتب یادشده، گرچه از مواد موصوف استفاده نمی‌شود که هر زندانی سه روز در هر ماه مرخصی استحقاقی دارد و به طور خودکار ذخیره میشود، اما هرگاه شخصی در طول مدت سپری کردن محکومیت، نتواند از تمام یا بخشی از مرخصی که به تشخیص مقام اعطاکننده واجد شرایط استفاده از آن است؛ بهره‌مند شود، اعطای مجموع آن در پایان این مدت با لحاظ مواد 200 و 202 آیین‌نامه پیش‌گفته بلامانع است. شایان ذکر است اعطای مرخصی در هر صورت نمی‌تواند بیشتر از حداکثر مقرر در ماده 520 قانون آیین دادرسی کیفری و ماده 194 آیین‌نامه یادشده باشد و در خصوص تمامی جرایم، چنانچه مجموع مرخصی استحقاقی زندانی به میزان مقرر در استعلام باشد، اعطای آن در قالب مرخصی منتهی به آزادی بلامانع است و نوع جرم (محکومیت) از این حیث تأثیری ندارد./