استمرار یا عدم استمرار ید امانی بعد از مطالبه امین و عدم استرداد در دعاوی کیفری

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/11/23
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز

موضوع

استمرار یا عدم استمرار ید امانی بعد از مطالبه امین و عدم استرداد در دعاوی کیفری

پرسش

شخص الف در سال 1394 با پیوست نمودن اظهارنامه رسمی مبنی بر مطالبه چک، از شخص ب تحت عنوان خیانت در امانت نسبت به یک فقره چک شکایت نموده است. با توجه به عدم حضور شاکی و ارائه ادله، به لحاظ فقد ادله قرار منع تعقیب صادر شده است. مجدداً بعد از گذشت هفت سال، شاکی در سال 1397 اظهارنامه رسمی جدیدی به طرفیت مشتکی‌عنه تنظیم نموده و شکایت جدیدی دایر بر خیانت در امانت مطرح نموده است. دادیار شعبه با این اعتقاد که بزه خیانت در امانت جرم آنی می‌باشد و با اظهارنامه سابق (اظهارنامه‌ای که در سال 1390 تنظیم شده است) بزه در آن زمان محقق شده است قرار موقوفی تعقیب به لحاظ اعتبار امر مختوم کیفری صادر می‌نماید. با توجه به مراتب توصیفی؛
اولاً: با فرض اینکه چک به عنوان امانت به شخص ب سپرده شده باشد، آیا با مطالبه سابق و عدم استرداد چک، باقی ماندن چک در ید شخص ب هنوز وصف امانی دارد؟
دوماً: با توجه به اینکه شخص الف مجدداً چک را مطالبه نموده است، آیا قرار نهایی صادر شده صحیح می‌باشد؟

نظر هیات عالی

با توجه به اینکه شکایت الف علیه ب در سال 1394 دایر بر خیانت در امانت نسبت به یک فقره چک بوده است که منتهی به صدور قرار منع تعقیب شده است و الف مجدداً همان شکایت را در سال 1357 مطرح کرده است، نظریه اکثریت قضات محترم مورد تائید است. (بند چ ماده 13 قانون آیین دادرسی کیفری)

نظر اکثریت

بزه خیانت در امانت از جمله جرایم آنی می‌باشد؛ از طرفی به موجب ماده 616 قانون مدنی در صورت مطالبه مال امانی و امتناع امین از رد آن از تاریخ امتناع احکام امین بر وی مترتب نمی‌گردد و ید امانی به ید غاصبانه تبدیل می‌گردد. بنابراین با توجه به اینکه در سال 1394 چک مطالبه شده است و مشتکی‌عنه استرداد ننموده است؛ لذا زمان وقوع بزه همان سال 1394 می‌باشد و از این تاریخ به بعد ید وی امانی نمی‌باشد و احکام ید غاصبانه بر وی بار می‌گردد. لذا قرار نهایی صادر شده صحیح می‌باشد.

نظر اقلیت

حکم ماده 616 قانون مدنی از حیث ترتب آثار وجود یا عدم وجود تعدی و تفریط می‌باشد و در مسائل کیفری لازم نیست با وحدت ملاک از این ماده تفسیر صورت پذیرد، لذا هرچند که بزه خیانت در امانت جرم آنی می‌باشد لیکن با عدم استرداد چک، ید امانی وی زایل نشده و همچنان استمرار دارد. با توجه به مطالبه جدید انجام یافته و عدم استرداد آن، تاریخ مطالبه جدید تاریخ بزه محسوب می‌گردد، در نتیجه قاضی شعبه باید به صورت ماهوی رسیدگی و اتخاذ تصمیم نماید.