استقرار نفقه اقارب از زمان تقدیم دادخواست افراد واجب النفقه

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1388/11/11
برگزار شده توسط: استان قزوین/ شهر قزوین

موضوع

استقرار نفقه اقارب از زمان تقدیم دادخواست افراد واجب النفقه

پرسش

مطابق ماده 1206 قانون مدنی، زوجه در هر حال می‌تواند برای نفقه زمان گذشته خود اقامه دعوا نماید، ولی اقارب فقط نسبت به آتیه می‌توانند مطالبه نفقه کنند.
الف: در صورت مطالبه نفقه توسط یکی از اقارب، نحوه، زمان و تاریخ پرداخت نفقه چگونه تعیین خواهد شد؟ به عبارت دیگر، آیا تاریخ شروع پرداخت نفقه از تاریخ تقدیم دادخواست تا تاریخ صدور رأی (بدوی یا تجدیدنظر) خواهد بود، یا از زمان تقدیم دادخواست تا زمان اجرای حکم و یا از زمان اجرای حکم؟
ب: آیا مطالبه نفقه اقارب (از زمان تقدیم دادخواست تا زمان صدور رأی)، منوط به استدانه می‌باشد؟

نظر هیئت عالی

مستنبط از مقررات مواد 1205 و 1206 قانون مدنی این است که اولاً: نفقه اقارب در صورت مطالبه افراد واجب‌النفقه، از زمان تقدیم دادخواست به بعد آن مقرر می‌شود، مورد حکم قرار می‌گیرد. ثانیاً: مطالبه نفقه اقارب به هرحال منوط به استعلام نیست لیکن مدعی می‌تواند نفقه مورد مطالبه را با اجازه دادگاه قرض کند و پرداخت آن را برعهده مستنکف قرار دهد و بر این اساس نظر اتفاقی مورد تأیید است.

نظر اتفاقی

از آن‌جایی که نفقه اقارب دین نیست تا بر ذمّه مدیون باقی بماند، اقارب در صورتی می‌توانند نفقه زمان گذشته را مطالبه کنند که مطابق ماده 1205 قانون مدنی، با اجازه دادگاه، نفقه را به عنوان قرض پرداخت کرده باشند و از شخص غایب یا مستنکف مطالبه نمایند. براساس نظر مشهور فقها، در صورت امتناع خوانده از پرداخت نفقه، حاکم می‌تواند به مدعی اجازه دهد نفقه را به عنوان قرض بگیرد و پرداخت آن را برعهده انفاق‌کننده بگذارد. به این ترتیب، صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه اقارب از تاریخ تقدیم دادخواست، منوط به اخذ اجازه خواهان از حاکم است.