صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/08/27
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر بندر انزلی
موضوع
تصمیم دادگاه در خصوص تعهد مطلق در قرارداد در زمان قرنطینه سراسری
پرسش
یک شرکت تولیدی متعهد است که هرماه به میزان مشخصی از قطعه صنعتی ساخته شده را تحویل دهد؛ در اسفندماه سال 1398 به دلیل قرنطینه سراسری ویروس کرونا و تعطیلی کارگاه قادر به انجام تعهد خود نمی‌باشد و متعهدله دادخواستی به دادگاه صالح به خواسته مطالبه خسارت مطرح می‌نماید. خوانده در دفاع به وجود قوه قاهره در عدم انجام تعهد استناد می‌کند و خواهان در رد دفاع خوانده اظهار می‌دارد که ایشان در بند 14 قرارداد مذکور تعهد مطلق به پرداخت خسارت در صورت عدم اجرای تعهد نموده است، معهذا دادگاه باید چه تصمیمی اتخاذ نماید؟
نظر هیات عالی
در فرض سوال، چنانچه در قرارداد، متعهد مطلقاً مسئول جبران خسارت شناخته شده باشد لیکن با احراز و اثبات قوه قاهره (عوامل خارجی) از سوی دادگاه، مسئول جبران خسارت نخواهد بود؛ لذا نظریه اکثریت مورد تایید هیات عالی است.
نظر اکثریت
به نظر می‌رسد هرچند در قرارداد به صورت مطلق شرط گردید که در صورت عدم اجرای تعهد مکلف به پرداخت خسارت باشد ولیکن پرداخت خسارت زمانی است که عدم اجرای تعهد منتسب به خوانده (متعهد) باشد. بنابراین اگر عدم اجرای تعهد به واسطه قوه قاهره (قرنطینه سراسری) باشد این قوه قاهره بیگانه به شخص متعهد و غیرقابل پیش‌بینی بوده؛ لذا خوانده در این صورت، مرتکب تخلف قراردادی نشده است تا ملزم به پرداخت خسارت شود و دادگاه باید حکم به بطلان یا بی‌حقی خواهان صادر نماید لیکن پس از مرتفع شدن مانع، متعهد باید به تعهد خویش عمل نماید. در غیر این صورت مکلف به پرداخت خسارت خواهد بود.
نظر ابرازی
از آنجایی که قواعد مربوط به قوه قاهره از قواعد تکمیلی قانون مدنی می‌باشد، شرط خلاف آن (شرط تضمین) نافذ خواهد بود و در مانحن فیه چون متعهد، تعهد مطلق به جبران خسارت نموده است به نوعی شرط تضمین و اسقاط قوه قاهره کرده است؛ لذا دفاع وی به قوه قاهره مردود بوده و باید از عهده جبران خسارت برآید.