تاریخ نظریه: 1396/05/23
شماره نظریه: 7/96/1157
شماره پرونده: 781-1/168-96
استعلام:
1- نظر به اینکه به موجب ماده 11 قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1392 وظیفه تعقیب جرم بر عهده دادستان و وظیفه تحقیق به موجب ماده 92 قانون مرقوم بر عهده بازپرس قرار داده شده است که از آن به عنوان اصل استقلال مقام تعقیب از تحقیق یاد می‌شود و نظر به اینکه قانونگذار به طور ضمنی در مواد 455 و بند ب ماده 464 و بند ب ماده 469 قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1392 بر خلاف نقض تشریفات نقض اصول کیفری را موجب بی اعتباری تصمیم و بطلان آن دانسته است و نظر به اینکه قانونگذار در ماده 69 قانون مرقوم صرفاً به تکلیف دادستان در پذیرش همه وقت شکایت اعم از وقت اداری و خارج از آن وقت کشیک تصریح نموده است و تکلیفی برای بازپرس در پذیرش ارجاع دادستان در خارج از وقت اداری وقت کشیک تعیین ننموده است فلذا با توجه به مراتب فوق و اینکه تصدی امر کشیک بر عهده دادستان به عنوان مقام تعقیب است آیا تعیین بازپرس به عنوان قاضی کشیک منطبق بر قانون است یا خیر؟
2- نظر به اینکه به صراحت ماده 185 قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1392 ضابطان دادگستری مکلفند متهم جلب شده را نزد بازپرس در اولین وقت اداری حاضر نماینده مگر اینکه به جهت تعطیلات متولی یا به دلایل دیگر تا زمان حاضر نمودن متهم نزد بازپرس بیش از 24 ساعت طول بکشد که در این صورت استثنائاً قاضی کشیک به تجویز ماده 186 این قانون به اتهام متهم جلب شده رسیدگی می‌نماید و نظر به اینکه تبصره این ماده نیز رعایت ماده 47 قانون مرقوم را در خصوص متهمان مزبور لازم ندانسته است بنابراین آیا در مواردی که متهمی به دستور بازپرس جلب شود چنانچه تا اولین وقت اداری بیش از 24 ساعت نگذشته باشد قاضی کشیک مجوزی در خصوص اتخاذ تصمیم در مورد متهم جلب شده با دستور بازپرس در اوقات کمتر از 24 ساعت یا در ایام غیر تعطیلات متوالی به صورت حضوری یا تلفنی دارد یا خیر.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- صرف نظر از ماده 89 قانون آئین دادرسی کیفری 1392 که بازپرس در صورتی که ناظر وقوع جرم باشد، می‌تواند تحقیقات را شروع نماید، از ملاک این ماده در مواقعی که دادستان یا جانشین وی حضور ندارند، می توان برای شروع به تحقیق توسط بازپرس استفاده کرد؛ چون طبق ماده 92 قانون مذکور تحقیقات مقدماتی تمام جرایم بر عهده بازپرس است و انجام تحقیقات مقدماتی جرایم مستوجب مجازات های مقرر در ماده 302 قانون مذکور قابل ارجاع به دادیار نمی‌باشد، لذا تعیین بازپرس به عنوان قاضی کشیک، ضروری و جایز است و مفاد مواد 47 قانون مورد بحث (ذکر قاضی کشیک در کنار دادستان) و 94 (ایام تعطیل مانع انجام تحقیقات مقدماتی نیست) و ماده 126 (حضور بازپرس در اسرع وقت برای معاینه جسد و در جرائم موضوع بند الف ماده 302) و ماده 186 (تصریح به قاضی کشیک) موید ضرورت انجام وظیفه بازپرس به عنوان قاضی کشیک در خارج از ساعات اداری و ایام تعطیل است.
2- مستفاد از مواد 47 ،185، 186و 189 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، این است که در صورت بازداشت افراد (به اتهام ارتکاب جرم) ضابطان باید به فوریت نسبت به اعزام و معرفی فرد مجلوب نزد بازپرس پرونده یا مقام قضایی جانشین وی نظیر قاضی کشیک اقدام نمایند و در این خصوص عدم حلول وقت اداری یا عدم وجود ایام تعطیل متوالی یا عدم حضور بازپرس ذیربط یا عدم انقضای 24 ساعت از زمان بازداشت متهم نمی تواند معاذیری در جهت اعزام و معرفی متهم مجلوب نزد قاضی مربوط باشد و این امر باید در اسرع وقت صورت پذیرد.