صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/07/18
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گالیکش
موضوع
بررسی نحوه اجرای مجازات حبس در فرض عجز از پرداخت جزای نقدی
پرسش
فردی محکوم به پرداخت مثلاً چهل میلیون ریال جزای نقدی در حق صندوق دولت، جایگزین یک سال حبس تعزیری می‌گردد و دادنامه صادره قطعیت یافته است؛ چنانچه محکوم علیه عاجز از پرداخت جزای نقدی باشد و یا عمداً از پرداخت جزای نقدی امتناع کند و به زندان معرفی شود آیا پس از سپری شدن چند روز از اجرای مجازات حبس، می‌تواند با واریز جزای نقدی بدل از حبس، موجبات آزادی خود را از زندان فراهم کند یا خیر؟
نظر هیئت عالی
متهمی که به پرداخت جزای نقدی به عنوان مجازات جایگزین حبس محکوم گردیده، در صورت عجز از پرداخت، مجازات اصلی اجرا می‌گردد؛ لهذا معرفی وی به سبب عجز از پرداخت جزای نقدی موافق با ماده 70 قانون مجازات اسلامی نیست.
نظر اکثریت
نظر اول: از مجموعه مواد 82 ،81 ،77 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، چنین بر می آید که اگر تعذر محکوم علیه عمدی باشد (تعذر از انجام مجازات جایگزین حبس)، مجازات اصلی حبس اجرا می‌شود؛ اما اگر تعذر غیر عمدی باشد، با توجه به ماده 81، محکوم علیه یک بار حق استفاده از مجازات جایگزین حبس را پس از تعذر غیر عمدی، (عدم انجام جایگزین حبس) را دارد؛ ولی برای بار دوم اگر مجازات حبس اجرا نشد مجازات اصلی اجرا می‌شود و در فرض سوال در صورتی که محکوم علیه به زندان رفت در راستای اجرای ماده 77 قانون مجازات اسلامی به پیشنهاد قاضی اجرای احکام کیفری برای یک بار مجازات جایگزین حبس یا جزای نقدی اجرا می‌شود.
نظر اقلیت
با توجه به این که در فرض سوال، محکوم علیه یا غیر عمد عاجز از پرداخت مجازات جایگزین حبس می‌باشد و محکوم علیه به واسطه عجز از پرداخت و اجرای مجازات اصلی وارد زندان شده است و مستنداً به ماده 70 قانون مجازات اسلامی به محض ورود به زندان و اجرای مجازات اصلی، امکان برگشت به مجازات جایگزین حبس نمی‌باشد و در رد نظر اول باید بیان شود که ماده 77 قانون مجازات اسلامی در خصوص پیشنهاد قاضی اجرای احکام کیفری در مورد مجازات جایگزین حبس است؛ اما در فرض سوال محکوم علیه به واسطه مجازات اصلی محکوم به حبس شده است و خروج موضوعی نسبت به ماده مذکور دارد.
نظر ابرازی
امکان جایگزین حبس پس از ورود محکوم علیه به زندان وجود دارد؛ زیرا تفسیر به نفع متهم و هم چنین تفسیر در راستای فعل اجرای مجازات جایگزین حبس که هدف قانونگذار عدم اجرای مجازات حبس است، می‌باشد به این ترتیب می توان عبارت عجز از پرداخت جزای نقدی را تفسیر کرد که محکوم علیه در طول دوران حبس خود عاجز از پرداخت جزای نقدی می‌باشد ولی اگر در طول دوران حبس امکان پرداخت جزای نقدی برای محکوم علیه به وجود بیاید می توان جزای نقدی را از محکوم علیه گرفت و ایشان آزاد گردد و در رد نظر اول باید گفت ماده 77 صرفاً در راستای تبدیل یا تخفیف مجازات جایگزین حبس است ولی در فرض سوال مجازات اصلی اجرا شده است.