تاریخ نظریه: 1399/03/21
شماره نظریه: 7/99/335
شماره پرونده: 99-168-335 ک
استعلام:
به استحضار می‌رساند بین قضات محترم در خصوص مواد 34 و 58 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 اختلاف نظر می‌باشد عده‌ای از قضات معتقدند ماده 34 از باب عمومی و اطلاق معترض حکم شفاهی و کتبی در خصوص ورود به منزل هم شده است و با این ماده مامورین می‌توانند به ادعای هماهنگی با قاضی و اخذ مجوز شفاهی به منازل مردم ورود کنند حتی در شب و راجع به ماده 58 که ارائه اصل دستور قضایی به ورود به منزل را الزامی دانسته توجیهی ندارند و عملا هم برداشتی که به شرح فوق از ماده 34 داشته نیازی به ملاحظه ماده 58 نمی‌بینند ولی تعدادی هم از قضات معتقدند اصولا مواد 33 و 34 و 35 ق.آ.د.ک 1392 موضوع ریاست و نظارت دادستان بر ضابطین و شیوه نظارت دادستان را مطرح کرده که در بازرسی از واحدهای ضابطین چنانچه مشاهده کرد نواقصی در کار تحقیق و تکمیل پرونده‌ها وجود دارد به صورت کتبی و در صورت فوری بودن به صورت شفاهی دستور بر رفع نواقص و تکمیل پرونده‌ها را می‌دهد و ضابطین موظفند در مدت تعیین شده از سوی دادستان یا مقام قضایی مثل بازپرس نسبت به رفع نواقص یا تکمیل پرونده‌ها اقدام و نتیجه را به مقام قضایی منعکس نمایند و اگر به هر علتی امکان رفع نقص و تکمیل پرونده وجود نداشته باشد در همان مدت مقرر باید آن را هم به مقام قضایی اطلاع دهند و قید دستورها در مواد 34 و 35 از نوع عهد ذکری است که در ماده 33 بیان شده یعنی همان دستورهای لازم در ماده 33 را در مواد 34 و 35 به صورت زیر و مشخص و شفاف بیان کرده و در ضمن وظیفه ضابطین را هم معین نموده و اصلا موضوع ماده 34 با 58 هیچ نقطه اشتراک و تلاقی ندارند چون ماده 34 مربوط به بازرسی از واحدهای ضابطین است و ماده 58 بازرسی از منازل مردم و هر کدام حکم خاص دارد لذا در بازرسی از منازل به علت لزوم رعایت حریم خصوصی و آرامش مردم باید اصل دستور قضایی به ساکنین منزل نشان داده شده و این ارائه دستور هم صورت‌جلسه و به امضاء ساکنین برسد اما این ضرورت در بازرسی از واحدهای ضابطین وجود ندارد و دستور شفاهی هم برای رفع نواقص پرونده‌ها کافی است جهت مزید استحضار به عرض می‌رساند در سفر استانی ریاست محترم قوه قضاییه به استان کرمان در بهمن ماده 1398 این موضوع در جلسه شورای قضایی استان مطرح و ایشان صراحتا فرمودند حکم شفاهی یا اجازه شفاهی برای ورود به منزل مردم خلاف موازین و بر خلاف قانون است و باید از آن جلوگیری کرد و به قضات تذکر داد اما تعدادی از قضات دادسراها همچنان بر نظر و شیوه عملی خود اصرار دارند و بر اساس ماده 34 یاد شده همچنان اجازه شفاهی ورود به منزل را حتی در شب صادر می‌کنند. با توجه به مطالب ذکر شده و اختلاف برداشت و استدلال طرفین مستدعی است در این خصوص ارشاد نموده و نسبت میان ماده 34 و 58 را بیان فرمایید.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
مستفاد از ماده 58 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، این است که ضابطان دادگستری باید به هنگام ورود به منازل که به منظور بازرسی از آنجا صورت می پذیرد، اصل دستور قضایی را به متصرف محل، نشان داده و مراتب مزبور را در صورت مجلس قید کنند و ضرورت رعایت حریم خصوصی اشخاص و تأکید موازین شرعی و نیز اصل بیست و دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر حفظ حرمت منازل و همچنین لحاظ مواد 7 و 54 قانون صدرالذکر، ایجاب می‌کند که در ورود به منازل اشخاص و بازرسی از آن، ترتیب مشخص شده در قانون دقیقاً مراعات شود. بنابراین ورود به منازل و انجام بازرسی توسط ضابطان به صرف دستور شفاهی مقام قضایی، بر خلاف ترتیب مقرر قانونی در لزوم ارایه اصل دستور قضایی - که ناظر به مکتوب بودن آن است - می‌باشد و باید از آن پرهیز شود.