تاریخ نظریه: 1400/05/12
شماره نظریه: 7/1400/262
شماره پرونده: 1400-76-262 ح
استعلام:
اخیراً افرادی که از پدر و مادر خارجی در ایران متولد شده و تا بعد از هیجده سال تمام در ایران مانده‌اند نظر به این که به استناد بند 5 ماده 976 قانون مدنی (قاعده خاک) دعوای اثبات تابعیت ایرانی و الزام اداره ثبت احوال به تنظیم سند سجلی و صدور شناسنامه در محاکم را مطرح می کنند؛ آیا با تصویب ماده واحده قانون اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب 1398 و تبصره‌های آن و با استناد به قیاس اولویت می‌توانیم به نسخ ضمنی بند 5 ماده 976 قانون مدنی قائل باشیم؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
ماده واحده قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب 1398 که در مقام امتنان نسبت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی و در جهت تسهیل تحصیل تابعیت افراد مشمول قانون یادشده وضع شده است، نباید به گونه‌ای تفسیر شود که به ضرر این افراد منتهی شود و آنان را در وضعیتی دشوارتر نسبت به دیگر اشخاص مشمول بند 5 ماده 976 قانون مدنی که از زن خارجی متولد شده‌اند، قرار دهد؛ بنابراین چنانچه شخص نتواند با استفاده از تسهیلات مقرر در ماده واحده یادشده تابعیت ایرانی تحصیل کند، با تحقق شرایط مقرر در بند 5 ماده 976 قانون مدنی تبعه ایران تلقی می‌شود و اساساً نیازمند تحصیل تابعیت نیست و در صورت عدم صدور شناسنامه از سوی ثبت احوال با منع قانونی برای طرح دعوای الزام به صدور شناسنامه مواجه نیست.