تاریخ نظریه: 1400/05/09
شماره نظریه: 7/1400/448
شماره پرونده: 1400-186/2-448 ک
استعلام:
1- در پرونده‌های مربوط به احکام قصاص منوط به پرداخت فاضل دیه، بعضاً قبل از اجرای تشریفات استیذان قصاص نفس و در برخی موارد بعد از استیذان قصاص و قبل از اجرای حکم، اولیای دم اقدام به پرداخت فاضل دیه کرده‌اند. آیا فاضل دیه در اجرای ماده 490 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392باید به قیمت زمان اجرای حکم پرداخت شود یا این‌که در راستای تبصره ماده 488 قانون مذکور و لحاظ ماده 534 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 پرداخت تفاضل دیه به قیمت زمان پرداخت کفایت می‌کند؟
2- پرداخت تفاضل دیه از ناحیه اولیای دم و نیز تودیع آن به حساب سپرده دادگستری باید قبل از صدور استیذان قصاص نفس صورت پذیرد یا بعد از استیذان قصاص و در زمان اجرای حکم؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- فاضل دیه پس از قطعیت حکم قصاص و به نرخ سال اجرای قصاص محاسبه و وصول می‌شود و در موردی‌که متقاضیان قصاص، وجه تفاضل دیه را در سال قطعیت حکم واریز کرده‌اند، چنانچه واریز این مبلغ به درخواست قاتل باشد؛ به گونه‌ای که بتوان گفت قاتل امکان تصرف در آن را داشته است، تأخیری که در اثر طی تشریفات بعدی مانند استیذان حادث می‌شود، تأثیری در مبلغ تفاضل دیه ندارد؛ لیکن در غیر فرض اخیر، پرداخت مابه‌التفات تفاضل دیه بر اساس نرخ سال اجرای قصاص ضروری است.
2- مقصود از عبارت «پیش از قصاص» مذکور در ماده 382 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، زمان عرفی نزدیک به اجرای قصاص است و نظر بر این‌که مطابق ماده 417 همان قانون، در اجرای قصاص، اذن مقام رهبری یا نماینده او لازم است، تا پیش از اخذ اذن، جهتی برای دریافت تفاضل دیه از ولی دم نمی‌باشد.