صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1388/02/11
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر بابلسر
موضوع
نحوه مطالبه حق زارعانه
پرسش
حقوق تصرفی و دست‌رنج رعیتی و زارعانه که متصرفین راجع به املاک دارند در زمانی که مالکین دعوای خلع ید مطرح می‌نمایند با درخواست زارع قابل رسیدگی است یا با درخواست متصرف یا این‌که زارع باید دعوای مطالبه حقوق زارعانه را به صورت دعوای تقابل یا مستقل طرح نماید تا دادگاه ضمن رسیدگی به دعوای خلع ید با تعیین کارشناس نسبت به برآورد حقوق زارعانه اقدام کند؟
نظر هیئت عالی
حقوق زارعانه یا دست‌رنج رعیتی، حقی است که استیفای آن مطابق عمومات قانونی از جمله مواد 2 و 48 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی نیاز به تقدیم دادخواست و طرح دعوا دارد و قیاس آن با حق کسب و پیشه موضوع قانون روابط موجر و مستأجر مصوب سال 1356، که پرداخت آن ضمن تخلیه تصریح و تکلیف شده، صحیح به نظر نمی‌رسد.
نظر اتفاقی
حقوق زارعانه بدون طرح دعوا و صرفاً با تقاضا و درخواست زارع یا متصرف در ضمن رسیدگی به دعوای خلع ید قابل ارزیابی است زیرا خلع ید زارع فرع بر پرداخت حقوق زارعانه به وی از سوی مالک می‌باشد و در واقع خلع ید و حقوق تصرفی، لازم و ملزوم یکدیگرند؛ همچنان که در خصوص رسیدگی به دعوای تخلیه عین مستأجره در مواردی که موضوع مشمول قانون روابط موجر و مستأجر سال 1356 می‌باشد تخلیه منوط به پرداخت حق کسب و پیشه و تجارت می‌باشد و دادگاه بدون طرح دعوا از سوی مستأجر نسبت به برآورد حق کسب و پیشه و تجارت اقدام می‌نماید. در خصوص حقوق تصرفی و زارعانه نیز وقتی زارع از ادامه تصرف در حق وی محروم و رابطه وی با ملک را قطع می‌نماید، در قبال آن باید حقوق متعلقه وی برآورد شود و در قبال خلع ید از سوی مالک به زارع پرداخت گردد.