صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1390/12/02
برگزار شده توسط: استان مرکزی/ شهر خمین
موضوع
زوجی که بر اثر بی احتیاطی در امر رانندگی موجب فوت همسرش شده
پرسش
آقای (الف) به اتهام بی‌احتیاطی در امر رانندگی منجربه فوت همسرش به پرداخت دیه در حق اولیای دم محکوم شده و دیه متعلقه توسط شرکت بیمه پرداخت شده است. آیا وی به عنوان یکی از ورثه زوجه از دیه ارث می‌برد؟
نظر هیئت عالی
بنا بر قواعد ارث در قانون مدنی و فقه، زوجین از یکدیگر ارث می‌برند. از طرفی موانع ارث نیز در قانون مشخص شده است که از جمله ماده 880 قانون مدنی است و بنا به مفهوم مخالف آن، قتل غیر عمد مانع از ارث نیست. بنا به مراتب در فرض سوال، زوج از زوجه ارث می‌برد و در این رابطه نظرات متعدد اداره حقوقی از جمله نظریه‌های شماره 10163/7 - 1379/10/21 و 1249/7 - 1376/3/31 موید این استنباط است. در نتیجه نظر اکثریت در نشست قضایی خمین مورد تأیید است.
نظر اکثریت
قانون، موانع ارث را ذکر کرده است و موضوع سوال در زمره موانع ارث قرار ندارد. بنابراین، آقای (الف) به عنوان یکی از ورثه متوفیٰ از دیه پرداخت شده توسط شرکت بیمه ارث می‌برد.
نظر اقلیت
ماده 880 قانون مدنی که قتل عمد را مانع ارث بردن قاتل از ترکه مقتول اعلام کرده است نمی‌تواند دلیلی بر ادعای نظر اکثریت باشد؛ زیرا ماده مزبور در خصوص ارث نبردن قاتل از ترکه مقتول بحث می‌کند و بحثی از ارث بردن قاتل از دیه مقتول به لحاظ این‌که حکم اولی در قتل عمد، قصاص است نمی‌کند.
بنابراین، می‌توان گفت قانون در خصوص موضوع سوال ساکت است و مطابق اصل 167 و ماده 3 قانون آیین دادرسی مدنی در موارد سکوت قانون، قاضی مکلف است با استناد به منابع معتبر یا فتاوی معتبر و اصول حقوقی که مغایر با موازین شرعی نباشد حکم قضیه را صادر کند. در همین راستا نظر فقهی آیات عظام محمد تقی بهجت، سید علی سیستانی، صافی گلپایگانی، فاضل لنکرانی و نوری همدانی اخذ شد که متفقاً و به صراحت مرقوم کرده‌اند اگر انتساب قتل به زوج باشد زوج ازدیه قتل، مطلقاً ارث نمی‌برد. بنابراین، با توجه به نظر صریح مراجع معظم تقلید، باید گفت در مانحن‌فیه آقای (الف) به عنوان یکی از ورثه فرض بر، از دیه پرداخت‌شده ارث نمی‌برد.