صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1391/07/08
برگزار شده توسط: استان گلستان/
موضوع
دعاوی بطلان، فسخ یا انفساخ بیع، خسارت و الزام به تنظیم سند رسمیِ انتقال راجع به مال غیرمنقول
پرسش
کدام یک از دعاوی زیر منقول و کدام غیر منقول است؟ الف) دعوی اثبات بطلان، فسخ یا انفساخ بیع مال غیر منقول ب) دعوی الزام به تنظیم سند رسمی انتقال مال غیرمنقول (الزام به تنظیم بیع‌نامه رسمی)
نظر هیئت عالی
اولاً - دعاوی بطلان، فسخ یا انفساخ بیع مال غیر منقول و خسارت راجع به غیر منقول در غیر مورد عقود و قراردادها در زمره دعاوی غیر منقول است. ثانیاً - دعوای الزام به تنظیم سند رسمیِ انتقال مال غیر منقول از جمله دعاوی غیر منقول است. آنچه که در مواد 20 و 21 قانون مدنی تصریح شده من جمله از حیث صلاحیت، در حکم منقول است. با این توضیح که: با توجه به رأی وحدت رویه شماره 31 - 1363/9/5 هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور، بین دعوی مطالبه وجوه مربوط به غیر منقول ناشی از عقود و قراردادها و دعوای مطالبه وجوه مربوط به غیر منقول و نیز اجرت المثل آن در غیر مورد عقود و قراردادها قائل به تفصیل شده و قسم اول را در حکم منقول و دعاوی قسمت دوم را غیر منقول دانسته است.
نظر اتفاقی
الف - در این گونه دعاوی خواهان قصد دارد با اثبات انحلال بیع و یا بطلان آن مالکیت کنونی خود را بر مال غیر منقول اثبات کند یا مال غیر منقولی را که به دیگری منتقل ساخته است دوباره تملک کند. بنابراین، موضوع دعوی به نحو مستقیم، مال غیر منقول است و بر همین اساس به موجب ماده 17 قانون مدنی که اعلام می دارد: «... دعاوی راجع به اموال غیر منقول... غیر منقول است» دعاوی مذکور، غیرمنقول محسوب می‌شوند.
ب - تعهد فروشنده مبنی بر تنظیم بیع نامه رسمی در زمره تعهدات منقول است؛ زیرا به موجب ماده 339 قانون مدنی، به مجرد وقوع عقد، خریدار مالک مبیع می‌شود و تعهد فروشنده مبنی بر انتقال سند (ماده 46 و 48 قانون ثبت) مربوط به انتقال مالکیت نیست. پس موضوع تعهد او انجام دادن کاری است که فقط با مال غیر منقول ارتباط دارد و به موجب ماده 20 قانون مدنی «کلیه دیون... در حکم منقول است؛ ولو این‌که مبیع یا عین مستأجره از اموال غیرمنقوله باشد».