صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/07/03
برگزار شده توسط: استان تهران/ شهر تهران
موضوع
بررسی اعتبار اقرار نزد بازپرس و دادیار
پرسش
آیا اقرار نزد بازپرس یا دادیار، دلیل اثبات دعوی محسوب می‌گردد و یا اینکه اقرار تنها نزد دادرس معتبر است؟
نظر هیئت عالی
در مواردی که اقرار موضوعیت دارد و مستند حکم قرار می‌گیرد، مقرٌبه باید نزد حاکم دادگاه ابراز شده باشد. مراد از حاکم دادگاه، قاضی من بیده الحکم است.
نظر اکثریت
بازپرس و دادیار نیز مقام قضائی و قاضی هستند. اقرار نزد قاضی با وجود سایر شرایط، دلیل اثبات دعوی محسوب می‌گردد. تنها در خصوص حدود اقرار نزد دادرس دادگاه حجیت دارد. تنها در تبصره 2 ماده 218 قانون مجازات اسلامی (ذیل بخش مواد عمومی کتاب حدود) آمده است: « تبصره2- اقراردر صورتی اعتبارشرعی داردکه نزد قاضی درمحکمه انجام گیرد.» صدر ماده 218 نیز عبارت «درجرائم موجب حد» آمده است. فلذا؛ در حدود، اقرار نزد قاضی محکمه (یعنی دادرس دادگاه) ضروری است و اقرار نزد بازپرس و دادیار کفایت نمی‌کند. ذکر حکم خاص برای حدود، به‌معنی عمومیت داشتن احکام اقرار در غیر از حدود است. اگر تبصره 2 ماده 218 مربوط به تمامی جرایم بود، در فصل اول یا دوم از بخش پنجم کتاب اول قانون مجازات اسلامی (بخش ادله اثبات در امور کیفری) می‌آمد، نه ذیل مواد عمومی حدود. اضافه کردن این تبصره نیز به خاطر ایراد شورای نگهبان در مورد حدود بود و شورای نگهبان متعرض جرایم تعزیری و حتی قصاص نشده بود. فلذا؛ اقرار در غیر از حدود، نزد بازپرس و دادیار حجیت دارد و انکار بعد از آن مسموع نیست. اینکه تبصره 2 ماده 119 قانون آیین دادرسی کیفری بیان داشته: « در مواردی که اقرار متهم و یا شهادت شاهد و یا شهادت بر شهادت شاهد، مستند رأی دادگاه باشد، استماع آن توسط قاضی صادرکننده رأی الزامی است.» نیز در باب « نیابت قضایی » آمده است و ارتباطی با حجیت اقرار نزد بازپرس و دادیار ندارد. چه‌اینکه اگر انجام نیابت توسط دادرس نیز انجام گرفته باشد، کماکان استماع آن توسط قاضی صادرکننده رأی الزامی است. حتی؛ این ماده در خصوص بازپرس و دادیار نیز هست. چرا که قرار نهایی نیز «رأی» محسوب می‌گردد و چنانچه قرار باشد اقرار به‌عنوان دلیل در کیفرخواست ذکر گردد تا دادگاه آن را مستند حکم خود قرار دهد، ضروری است بازپرس نیز قبل از صدور قرار نهایی، اقرار انجام شده در نیابت قضایی را خود شخصاً استماع نماید. در هر صورت، (داشتن نظر مخالف) این ماده دلیلی بر عدم حجیت اقرار در غیر حدود نزد بازپرس و دادیار نیست و صرفاً در موضوع نیابت قضایی اجرا می‌شود. حتی این ماده بر شهادت نیز اشاره نموده، حال آنکه کسی استماع مجدد شهادت نزد دادرس (در صورتی که شهادت نزد بازپرس ادا شده باشد) را ضروری نمی‌داند.
نظر اقلیت
انکار بعد از اقرار نزد بازپرس یا دادیار ممکن است و تبصره 2 ماده 218 در مورد تمامی جرایم است.