تاریخ نظریه: 1401/11/24
شماره نظریه: 7/1401/577
شماره پرونده: 1401-168-577 ک
استعلام:
نظر به این‌که طبق رای وحدت رویه شماره 822 مورخ 1401/03/31 هیات عمومی دیوان عالی کشور، بزه تغییر غیر مجاز کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها جرم آنی تلقی شده است، چنانچه دادگاهی سابقاً با عقیده به مستمر بودن این بزه صدور حکم صادر کرده باشد و این حکم نیز قطعی شده باشد، خواهشمند است نظریه مشورتی آن اداره محترم را در فروض زیر و این‌که چه اقدامی از سوی اجرای احکام کیفری متصور است، بیان فرمایید:
1- هرگاه وفق محتویات پرونده مشخص باشد در زمان تعقیب بیش از سه سال از زمان تغییر کاربری گذشته و در واقع بزه مذکور مشمول مرور زمان تعقیب بوده است.
2- حسب محتویات پرونده، زمان وقوع جرم مشخص نباشد؛ اما محکوم‌علیه در مرحله اجرای حکم با ارائه نظریه کارشناسی که از طریق تامین دلیل از شورای حل اختلاف اخذ کرده است، مدعی باشد که در زمان تعقیب بیش از سه سال از زمان تغییر کاربری گذشته و مشمول مرور زمان تعقیب شده است. آیا اجرای احکام مجوزی برای احراز این امر و ترتیب اثر دادن به نظریه کارشناس خواهد داشت و در صورت مثبت بودن پاسخ، آیا اداره جهاد کشاورزی حق اعتراض به نظریه کارشناس را دارد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
به موجب ذیل ماده 471 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 در صورتی که مطابق رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عالی کشور عمل انتسابی جرم شناخته نشود یا رای به جهاتی مساعد به حال محکوم باشد، نسبت به آراء اجرا نشده یا در حال اجرا قابل تسری است؛ بنابراین در فرض سوال که مطابق رای وحدت رویه شماره 822 مورخ 1401/3/31 هیات عمومی دیوان عالی کشور، بزه تغییر کاربری غیرمجاز اراضی زراعی «جرم غیر مستمر» شناخته شده است؛ این رای وحدت رویه مطابق ماده 471 پیش‌گفته نسبت به آراء محکومیت کیفری که دادگاه‌ها با اعتقاد به مستمر بودن این بزه صادر کرده‌‌اند؛ اما اجرا نشده و یا در حال اجرا است، قابل تسری می‌باشد و قاضی اجرای احکام کیفری با لحاظ ملاک بند «ب» ماده 11 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، مطابق ماده 505 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 باید قرار موقوفی اجرای مجازات صادر کند. بدیهی است چنانچه قاضی اجرای احکام کیفری در خصوص تشخیص تاریخ وقوع جرم (تاریخ تغییر غیرمجاز کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها) با ابهام و اجمال مواجه باشد، در اجرای ماده 497 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 اقدام می‌کند.