صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1380/10/15
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گرگان
موضوع
ایجاد حق سکنی برای زوجه بعد از حیات زوج با تأیید ورثه و تقاضای وراث برای فروش ملک
پرسش
شخصی در زمان حیات خود نوشته‌ای مرقوم داشته است به این مضمون که: منزل مسکونی خود را پس از فوت به همسرم واگذار می‌کنم که تا زنده است در آن سکونت کند و هیچ‌یک از وراث حق مزاحمت وی را ندارند. این نوشته را همه وراث با این هدف که مشارالیها فقط حق سکونت دارد امضا کردهاند و بعد از فوت ایشان، وراث دادخواست فروش ملک را به دادگاه تقدیم می‌‌کنند. آیا خواسته وراث قانونی است؟
نظر هیئت عالی
با توجه به ماده 53 قانون مدنی، درخواست وراث برای فروش منزل موروثی منع قانونی ندارد فروش منزل مزبور نیز منافی حق انتفاع زوجه مورث نیست.
نظر اتفاقی
حقی که در زمان حیات شوهر برای همسر به استفاده از منزل مسکونی مذکور به وجود آمده بعد از فوت موصی زایل نمی‌شود و مشارالیها تا زنده است حق سکونت و استفاده از منزل مسکونی مورد بحث را دارد و هیچ یک از وراث نمی‌توانند مزاحم وی در استفاده از این منزل شوند؛ لیکن تقدیم دادخواست فروش منزل به این کیفیت منافاتی با حق مکتسبه همسر مورث خواهان‌ها ندارد و وراث می‌توانند ملک را با قید حق استفاده همسر مورث آن‌ها بفروشند و خریدار چنان‌چه با علم به این حق برای همسر مورث منزل را خریده باشد حق فسخ ندارد و چنان‌چه جاهل به این موضوع باشد، حق فسخ معامله را دارد. تنها اختلاف‌نظر در میان اکثریت قریب به اتفاق این بوده که عده‌یی با قبول مراتب مذکور معتقدند که نوشته مذکور در قالب وصیت تملیکی قابل بررسی است و چون وراث آن را امضا کردهاند بعد از فوت نمی‌توانند از تنفیذ خود عدول کنند و عده‌ای دیگر نظر بر این دارند که موضوع در قالب حق انتفاع قابل بررسی است نه وصیت تملیکی و اگر هم وصیت تملیکی بدانیم؛ چون وراث در زمان نوشته توسط مورث خود مالک موصی به نبوده‌اند در حکم اسقاط مالم یجب بوده که بعد از فوت می‌توانند وراث از تنفیذ خود عدول کنند.