صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1384/03/07
برگزار شده توسط: استان اصفهان/ شهر شهرضا
موضوع
تعهدات وکیل
پرسش
شخص (الف) دارنده چک حامل بوده به لحاظ مسافرت به خارج از کشور چک را به شخص (ب) داده و در محضر به وی وکالت داده تا شکایت کیفری و اقامه دعوای حقوقی کند. شخص (ب) شکایت کیفری و اقامه دعوای حقوقی کرده و صادر‌کننده چک را محکوم به پرداخت وجه چک در حق خودش کرده است. پس از صدور اجراییه و اعمال قانون محکومیت‌های مالی، محکوم‌ٌله طی لایحه‌ای اظهار داشته که به حق و حقوق خود رسیده و پرونده مختومه شده است. حال شخص (الف) علیه شخص (ب) اقامه دعوا مبنی بر مطالبه وجه چک کرده و اظهار داشته است که به حق و حقوق خود نرسیده است. خوانده‌ی دعوا در دفاع اظهار داشته است که: من بدون اخذ وجه اعلام رضایت کرده‌ام. آیا شخص (الف) می‌تواند از شخص (ب) وجه چک را مطالبه کند؟
نظر هیئت عالی
مطابق ماده 668 قانون مدنی، وکیل باید حساب مدت وکالت خود را به موکل بدهد و آن‌چه به جای او دریافت کرده است به او رد کند. در فرض سوال چنان‌چه در وکالت‌نامه به صراحت اختیار صلح و سازش یا اعلام رضایت و گذشت به وکیل تفویض نشده باشد، وکیل در قبال موکل مسئول و ضامن است و در صورت داشتن اختیار صلح و سازش باید رعایت مصلحت و غبطه موکل را کرده باشد. با این ترتیب هرگاه از تقصیر وکیل خسارتی به موکل وارد شود که عرفاً وکیل مسبب آن محسوب می‌شود مسئول خواهد بود.
نظر اتفاقی
نظر اول: به استناد ماده 668 قانون مدنی وکیل در قبال موکل خود مسئول است و باید در چارچوب وکالت وجه چک را اخذ و مسترد دارد. در هر صورت چه وجهی دریافت کرده باشد و چه ابرای ذمّه کرده باشد در قبال موکل مسئولیت پرداخت دارد.
نظر دوم: دو شق دارد: 1- اگر وکیل پول را دریافت و سپس رضایت داده باشد باید وجه را موکل مسترد دارد. 2- در صورتی‌که بدون اخذ وجه رضایت داده باشد هر چند خارج از حدود وکالت اقدام کرده ولی موجب ابرای ذمّه مدیون اصلی نیست و مدیون نسبت به موکل مسئول است و موکل فقط می‌تواند هزینه اقامه دعوا را از وکیل بگیرد. ولی اصل دین را از مدیون اصلی بگیرد.
نظر سوم: یکی از موارد سقوط تعهدات ابرای ذمّه است. چنان‌چه وکیل رضایت داده باشد چون خارج از وکالت اقدام کرده وکالت وی باطل است و اصل دین ثابت می‌شود و موکل می‌تواند به مدیون اصلی مراجعه کند.
نظر چهارم: اگر وکیل ثابت کند که مدیون نپرداخته است موکل اصلی به مدیون اصلی مراجعه می‌کند.