صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/07/05
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر نکا
موضوع
بررسی فوریت اعمال خیار عیب در مطالبه ارش
پرسش
با توجه به مواد 422 و 435 قانون مدنی اگر مشتری در اعمال خیار عیب فوریت را رعایت نکند آیا مستحق دریافت ارش به جهت خرید مبیع معیوب می‌باشد یا خیر؟
نظر هیئت عالی
اساساً فوریت در خیار غبن و خیار عیب ناظر بر اعمال حق فسخ است نه مطالبه ی ارش و فوریت نیز معیار و مفهوم عرفی دارد. اما مطالبه ارش که در مقام جبران خسارت خریدار یا عودت ثمن زیاده بر ارزش مبیع به مشتری می‌باشد، مبتنی بر قاعده لا ضرر و سایر قواعد فقهی است که تأخیر در اجرای این حق، موجب زوال یا سقوط حق مطالبه ارش نمی شود؛ زیرا تأخیر آن موجب ضرر طرف معامله نمی شود.
نظر اکثریت
نظر مشهور فقها این است که خیار عیب فوری نیست و برهمین اساس این فقها اساساً به این موضوع نپرداخته اند اما به 3 استدلال می توان گفت که فوریت حق فسخ شامل ارش نمی شود ودر هر حال حق ارش باقی است:1- تاخیر در خیار فسخ موجب ضرر طرف معامله می‌شود ولی تاخیر در گرفتن ارش ضرری به بار نمی آورد.
2- مبنای سقوط خیار رضای خریدار به عقد به معنای رضای به عیب و ضرر نیست و دلالتی بر اسقاط حق ارش ندارد.
3- ارش یک طلبی است که بر ذمه بایع مستقر شده و سقوط آن نیاز به ابراء خریدار است و با رضای به عقد از بین نمی رود.
نظر اقلیت
تأخیر در خیار ارش همانند تاخیر در خیار فسخ موجب ضرر بایع است چرا که همواره باید آمادگی پرداخت ارش را به مشتری در صورت مطالبه داشته باشد و این انتظار و اضطراب تا زمان مطالبه مشتری پایانی ندارد.
2- خریدار با تأخیر در اعمال خیار یا مطالبه ارش در واقع به عقد با همان شرایطی که مبیع داشته رضایت دارد و به منزله اسقاط عملی حق رد و ارش می‌باشد.
3- بر اساس مفاد ماده 422 قانون مدنی مطالبه ارش در کنار فسخ معامله یکی از اختیارات ناشی از خیار عیب است بنابراین حکم فوریت شامل تمام محتوای خیار اعم از حق رد یا ارش می‌شود. لذا با توجه به شرح مذکور اعمال حق مطالبه ارش نیز فوری است و در صورت تاخیر خریدار در مطالبه ارش این حق نیز همانند حق فسخ ساقط می‌گردد.