تاریخ نظریه: 1402/09/04
شماره نظریه: 7/1402/709
شماره پرونده: 1402-168-709ک
استعلام:
در ماده 483 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 مقرر گردیده: «... دادگاه به درخواست محکوم‌علیه در وقت فوق‌العاده و با حضور دادستان یا نماینده او با رعایت مقررات ماده 300 این قانون، رسیدگی می‌کند و...» و ماده 300 همان قانون مقرر داشته: «در تمامی جلسات دادگاه‌های کیفری دو، دادستان یا معاون او یا یکی از دادیاران به تعیین دادستان می‌توانند برای دفاع از کیفرخواست حضور یابند؛ مگر اینکه دادگاه حضور این اشخاص را ضروری تشیخص دهد که در این مورد و در تمامی جلسات دادگاه کیفری یک، حضور دادستان یا نماینده او الزامی است، لکن عدم حضور این اشخاص موجب توقف رسیدگی نمی‌شود؛ مگر آنکه دادگاه حضور آنان را الزامی بداند.»
با لحاظ اینکه گاهی، اعمال ماده 483 مرقوم مستقیماً از سوی محکوم‌علیه از دادگاه درخواست می‌گردد و گاهی چنین تقاضایی به قاضی مجری حکم ارائه و از آن طریق به دادگاه ارسال می‌شود؛ با وصف رویه متفاوت برخی محاکم بدین توضیح که برخی از دادگاه‌ها علی‌الاطلاق با تعیین وقت رسیدگی از دادستان دعوت می‌کنند، برخی از دادگاه‌ها فقط در مواردی که حضور دادستان ضروری و موثر است از وی دعوت می‌نمایند، برخی دادگاه‌های دیگر بین این دو تفکیک قائل شده و در فرض نخست به لحاظ عدم اطلاع دادسرا از درخواست مطروح، وقت رسیدگی تعیین و دادستان را دعوت می‌نمایند و در فرض دوم با این استدلال که تقاضای موصوف با اطلاع و از طریق اجرای احکام دادسرا واصل و به عبارتی از ممیزی دادسرا گذشته فلذا بدون دعوت از دادستان مبادرت به اتخاذ تصمیم مقتضی می‌نمایند. با تفطن به اینکه دعوت از دادستان مستلزم تعیین وقت و مضی مدت و منجر به اطاله در تصمیم‌گیری خواهد بود و از طرفی اثری مثبت بر آن مترتب نیست؛ زیرا چنانچه قید ضرورت حضور دادستان قید نشود، عملاً در هیچ‌یک از موارد دادستان یا نماینده وی حضور پیدا نمی‌کنند. لطفاً در این خصوص راهنمایی بفرمایید.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
با عنایت به عبارت «در وقت فوق‌العاده» مذکور در ماده 483 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، جلسه‌ای که برای اعمال مفاد این ماده تشکیل می‌شود، یک جلسه فوق‌العاده است و نه جلسه رسیدگی عادی که مستلزم ابلاغ وقت به طرفین باشد و از سوی دیگر، گرچه مقنن عبارت «حضور دادستان یا نماینده او» را به کار برده است؛ اما با عنایت به عبارت «با رعایت مقررات ماده 300 این قانون» به نظر می‌رسد، وقت فوق‌العاده یادشده باید به دادستان ابلاغ شود؛ ولی علی‌الاصول، تشکیل جلسه مزبور و رسیدگی منوط به حضور دادستان یا نماینده وی نمی‌باشد و کیفیت وصول درخواست محکوم‌‌‌له از دادگاه صادر کننده حکم قطعی و راساً و مستقیم و یا غیر مستقیم بودن این درخواست (از طریق قاضی اجرای احکام کیفری) موثر در مقام نیست.