تاریخ نظریه: 1397/06/27
شماره نظریه: 7/97/1945
شماره پرونده: 1677-139-96
استعلام:
مستفاد از ماده 454 قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379/1/21 چنانچه در مرحله تجدیدنظر طرفین با تراضی خواستار ارجاع امر به داوری باشند تکلیف دادگاه تجدیدنظر چیست و راجع به رأی مورد تجدیدنظر خواسته چه تصمیمی باید بگیرد.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
برابر ماده 454 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی 79 طرفین می‌توانند منازعه و اختلاف خود را در هر مرحله‌ای از رسیدگی به داوری ارجاع دهند. گرچه قانون در خصوص نحوه اقدام دادگاه تجدیدنظر در صورت توافق طرفین در مرحله تجدیدنظر برای ارجاع دعوا به داوری ساکت است، اما با توجه به اینکه اولاً آنچه ارجاع به داوری می‌شود «دعوا» است نه «تجدیدنظرخواهی از رأی نخستین» و ثانیاً مادام‌که رأی بدوی (ولو غیرقطعی) نقض نشده است با عنایت به ملاک ماده 103 قانون آیین دادرسی در امور مدنی امکان رسیدگی موازی و صدور رأی احیاناً معارض از سوی داور وجود ندارد و نقض رأی دادگاه به وسیله داور نیز برخلاف موازین است، دادگاه تجدیدنظر باید با نقض رأی بدوی، پرونده را به این دادگاه جهت ارجاع به داوری ارسال دارد؛ همانگونه که در ماده 494 قانون یاد شده در موارد ارجاع به داوری در مرحله فرجامی پرونده باید به دادگاه صادرکننده رأی فرجام‌خواسته ارسال شود. بدیهی است در موارد ماده 494 اخیرالذکر نیز ارسال پرونده به دادگاه صادرکننده رأی فرجام‌خواسته با توجه به اصول و مبانی فوق‌الذکر و به قرینه «یا مورد از موارد ارجاع به داوری تشخیص داده شود» دیوان عالی کشور رأی مذکور را نقض و سپس پرونده را به دادگاه مزبور ارسال دارد.