صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1401/08/24
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر میامی
موضوع
امکان طرح شکایت یا اعلام رضایت برای اشخاص بالغ زیر 18 سال
پرسش
فرد بالغ زیر 18 سال که رشد وی نیز به اثبات نرسیده اقدام به طرح شکایت علیه شخصی با عناوین مجرمانه توهین، تهدید (غیرمالی) و ایراد ضرب و جرح عمدی (مالی) نموده و در اثنای تحقیقات مقدماتی دادسرا همین شخص غیر رشید رضایت بی‌قید و شرط خود را اعلام می‌نماید. دادسرا نیز مبادرت به صدور قرار موقوفی تعقیب برای تمامی عناوین مورد شکایت نموده و شخص غیر رشید با طرح این ادعا که اعلام رضایت وی به لحاظ عدم رشد، نافذ نبوده است اقدام به اعتراض نسبت به قرار موقوفی تعقیب نموده است. حال تکلیف این دادگاه در رسیدگی به اعتراض با لحاظ قانون راجع به رشد متعاملین و ماده 1210 قانون مدنی چیست؟
نظر هیات عالی
نظریه اداره حقوقی به شماره 7/1401/325 - 1401/04/14 به شرح زیر مورد تائید اعضای هیات عالی است. با توجه به ماده 1210 قانون مدنی اصلاحی 1370 و نیز رای وحدت رویه شماره 30 مورخ 1364/10/03 دیوان عالی کشور، رسیدن صغار به سن بلوغ دلیل رشد آنان در امور غیرمالی است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. بنابراین فردی که به سن بلوغ رسیده، میتواند در کلیه امور مربوط به خود جز امور مالی که به حکم تبصره 2 ماده فوق‌الذکر مستلزم اثبات رشد است، دخالت نماید. در فرض سوال نیز مجنی‌علیه بالغ که از وقوع جرم، متحمل ضرر و زیان نیز شده است، طبق ماده 10 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 بزه‌دیده محسوب می‌شود و میتواند با تقاضای تعقیب مرتکب، از وی شکایت و یا از شکایت خود صرف‌نظر کند لکن چنانچه موضوع پرونده متضمن مطالبه مال از قبیل دیه یا ضرر و زیان ناشی از جرم باشد در این موارد باید ولی یا قیم وی مداخله کند، مگر اینکه حکم رشد وی در امور مالی نیز از دادگاه صالح، صادر شده باشد. تبصره ماده 70 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 مبین این نظر است.
نظر اکثریت
مطابق ماده 1210 قانون مدنی اشخاص با رسیدن به بلوغ، رشید محسوب می‌گردند مگر عدم رشد آنها ثابت شود و مطابق تبصره همین ماده و رای وحدت رویه 30- 1364/10/03 امور مالی از ذیل ماده مستثنی گردیده و برای امور مالی باید رشد اشخاص ثابت گردد. از طرفی در ماده‌واحده قانون راجع به رشد متعاملین برخلاف ماده 1210 قانون مدنی، رشد 18 سال را جهت احراز رشد در نظر گرفته است و افراد زیر 18 سال، رشید محسوب نمی‌گردند. حال با عنایت به مطالب فوق‌الذکر:
با توجه به اینکه قاضی دادسرا رشد را احراز نمی‌کند و مطابق ماده واحده قانون رشد متعاملین، افراد زیر 18 سال، غیر رشید محسوب می‌شوند، در نتیجه در خصوص عناوین مالی و غیرمالی باید تفاوت قائل گردید. در عناوین مالی با توجه به اینکه شخص، غیر رشید محسوب می‌شود، رضایت وی نافذ نمی‌باشد و اعتراض وی به قرار موقوفی قابل بررسی بوده و امکان نقض قرار می‌باشد؛ لکن در خصوص عناوین غیرمالی مانند توهین و تهدید در فرض سوال با توجه به صدر ماده 1210 قانون مدنی، شخص رشید محسوب می‌گردد و امکان اعلام رضایت برای وی وجود دارد و رضایت وی نافذ می‌باشد.
نظر ابرازی
مطابق ماده 1210 قانون مدنی جهت احراز رشد، سن شخص در نظر گرفته نشده است و بیان داشته در صورتی می‌توان اموال را به شخص صغیر داد که رشد وی احراز گردد؛ لذا در خصوص شخص بالغ زیر 18 سال ابتدا بایستی رشد وی احراز گردد و چنانچه شخص رشید تشخیص داده شد، در خصوص عناوین مالی امکان طرح شکایت یا اعلام رضایت برای وی مفروض می‌باشد.