صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/10/28
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر آمل
موضوع
ضمانت اجرای عدم تسلیم رای داوری توسط داور در موعد مقرر قانونی یا قراردادی
پرسش
در پرونده‌ای با موضوع ابطال رای داور ملاحظه می‌گردد؛ داور اقدام به صدور رای در مهلت مقرر مطابق تبصره ماده 484 قانون آیین دادرسی مدنی نموده اما نسبت به تسلیم رای مطابق تکلیف مندرج در ماده 485 قانون آیین دادرسی مدنی اقدام ننموده، حال آیا می‌توان با استناد به بند 4 از ماده 489 از قانون آیین دادرسی مدنی، رای داور را باطل دانست؟
ایا بند 4 ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی تنها مربوط به عدم صدور رای در مهلت مقرر است یا مشمول عدم تسلیم در مهلت نیز می‌باشد؟
ایا بین بطلان رای داور و عدم قابلیت اجرای رای مشعر در صدر ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی تفاوت وجود دارد و می‌توان تفکیک قائل شد یا قانونگذار در مقام بیان توامان ضمانت اجرای بطلان رای داور بوده؟ به عبارتی؛ ایا می‌توان برای عدم تسلیم رای داور در موعد مقرر ضمانت اجرای عدم قابلیت اجرای رای داور را در نظر گرفت بدون اینکه حکم به بطلان ان صادر گردد؟
نظر هیات عالی
با توجه به فرض سوال:
1- بله در صورتی که داور ظرف مهلت مقرر در ماده 485 قانون مدنی رای داوری را تقدیم و تسلیم دادگاه ننماید به استناد بند 4 ماده 489 می‌توان رای داوری را باطل دانست (البته با حکم دادگاه).
2- بند 4 ماده 489 آ.د.م شامل تسلیم در مهلت مقرر هم می‌شود.
3- رای داور باطل است و قابلیت اجرایی ندارد مذکور در صدر ماده 489 هر دو به معنای بلااثر و کان لم یکن بودن رای داور می‌باشد.
نظر اکثریت
با عنایت به این که قانونگذار در بند 4 از ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی اشعار داشته چنانچه رای داور پس از انقضای مدت داوری صادر و تسلیم گردد از موارد ابطال رای و عدم قابلیت اجرای رای می‌باشد لذا مطابق نص ماده تنها در موردی که رای داور خارج از موعد صادر و به تبع آن خارج موعد تسلیم گردد مشمول ماده فوق‌الذکر بوده و چنانچه رای در موعد صادر گردد قابلیت اجرا دارد حتی اگر تسلیم بعد از موعد قانونی باشد چراکه قانونگذار موعدی برای تسلیم رای داور مقرر ننموده و تنها در ماده 485 قانون آیین دادرسی مدنی اشعار داشته اگر طرفین طریق خاصی برای ابلاغ رای داور تعیین ننمایند؛ داور مکلف است رای خود را به دفتر دادگاه ارجاع‌کننده یا دادگاه صالح تسلیم نماید. حال انکه موعدی برای اقدام فوق مقرر ننموده لذا تفکیک دو قسمت صدور رای و تسلیم آن در بند 4 ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی صحیح به نظر نمی‌رسد و در دعوای ابطال رای داور موضوع جلسه به نظر با عنایت به این که رای در موعد مقرر قانونی توسط داور صادر گردیده قابل اجراست و صرف عدم تسلیم رای به دادگاه برای ابلاغ به طرفین در موعد مقرر برای صدور رای توسط داور از موارد ابطال رای داور نمی‌باشد.
نظر اقلیت
باعنایت به این که تسلیم رای توسط داور از تکالیف داور بوده که در ماده 485 قانون آیین دادرسی مدنی مقرر گردیده و همچنین در بند 4 ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی کلمه صادر و تسلیم قید گردیده و در صدر این ماده بیان شده در موارد زیر رای باطل است و قابلیت اجرایی ندارد لذا به نظر می‌توان قائل به این تفکیک شده که در صورت عدم صدور رای در موعد مقرر رای داور باطل و در صورت عدم تسلیم رای داور در مدت مقرر برای داوری می‌توان قائل به عدم قابلیت اجرا بوده، هرچند اصل رای صادره را باطل ندانست یعنی عدم صدور رای در موعد مقرر توسط داور ناظر به بطلان قید شده در صدر ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی بوده و عدم تسلیم رای داور در موعد مقرر برای داوری ناظر به قید عدم قابلیت اجرای قید شده در صدر ماده مذکور می‌باشد. لذا در مورد پرونده موضوع جلسه هر چند رای داور در موعد مقرر صادر گردیده اما چون مدتی بعد از موعد مقرر برای داوری تسلیم دادگاه شده قابلیت اجرا ندارد.