صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1381/05/10
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گرگان
موضوع
جایز بودن فروش ملک مرهونه با حفظ حقوق مرتهن
پرسش
آیا فروش ملک مرهونه با حفظ حقوق مرتهن و بدون اذن وی توجیه قانونی دارد؟
نظر هیئت عالی
اصولاً رهن گذاردن ملک از طرف راهن به اساس مالکیت او خللی وارد نمی‌سازد و فروش آن با رعایت حقوق مرتهن بلامانع است و منافاتی با حق مرتهن ندارد. به عبارت دیگر فروش ملک مرهونه بدون اذن مرتهن به شرط آن‌که حقوق مرتهن محفوظ باشد به این نحو که در سند مورد معامله مرهون بودن ملک قید و به حقوق مرتهن اشاره شود، بی‌اشکال است زیرا حق مرتهن نسبت به مال مرهون از حقوق عینی است نه دینی و در هر زمان که وصول طلب مرتهن مواجه با اشکال بشود یا بر اثر تأخیر در ادای دین خسارتی متوجه مرتهن باشد، می‌تواند با فروش مال مرهونه وفق مقررات استیفای حق کند و به این ترتیب هیچ‌گونه خسارتی به مرتهن وارد نخواهد شد و در واقع مادام‌که انجام معامله به حقوق مرتهن لطمه نزند بی اشکال است و همین مطلب در ماده 793 قانون مدنی به وضوح بیان شده است.
نظر اکثریت
فروش ملک مرهونه بدون اذن مرتهن از زمره تصرفات ناقل ملکیت مال محسوب و در تنافی آشکار با حقوق مرتهن تلقی می‌‌‌شود. از این روی عمل مذکور موجه و مشروع نمی‌باشد. ماده 793 قانون مدنی در این خصوص مصرح است.
نظر اقلیت
هدف از رهن حفظ حقوق مرتهن است تا وی بتواند از محل فروش عین مرهونه حقوق خود را استیفا نماید و این حق مرتهن متکی به شخص راهن نیست بلکه به ملک مرهونه اتکا دارد. بنابراین مالک ملک هر که باشد تأثیری در حقوق مرتهن ندارد لیکن باید در حکم صادره و سند انتقال قید شود «با حفظ حقوق مرتهن» در این‌صورت خریدار نیز با علم به این‌که ملک در رهن است آن را خریداری و مورد رهن را قبول و معامله می‌نماید و این امر هیچ منافاتی با حقوق مرتهن ندارد و ماده 793 قانون مدنی ناظر به حقوق مرتهن است.