تاریخ نظریه: 1396/07/22
شماره نظریه: 7/96/1655
شماره پرونده: 643-66-96
استعلام:
مستندات قانونی شهرداری ها با عنوان موسسه عمومی غیردولتی برای ساماندهی و تقسیم کار و انجام ماموریت ها و وظایف محوله به ترتیب تصویب و ابلاغ عبارتند از:
بر اساس ماده 84 قانون شهرداری و بر اساس نیاز و مقتضیات شهرداری ها می‌توانند با تصویب انجمن شهر شورای اسلامی شهر و موافقت وزارت کشور موسسات وابسته با شخصیت حقوقی تاسیس و فعال نمایند که این موسسات می‌توانند با اصول بازرگانی اداره شوند.
بر اساس ماده 54 قانون شهرداری سازمان اداری شهرداری ها به نسبت بودجه و درآمد و حجم کار شهرداری از طرف شهرداری با اطلاع انجمن شهر شورای اسلامی شهر تهیه و پس از تصویب وزارت کشور سازمان شهرداری ها و دهیاری ها به موقع اجراء گذاشته خواهد شد.
بر اساس بند 15 ماده 71 قانون شوراها تصویب اساسنامه موسسات و شرکت های وابسته به شهرداری با تایید و موافقت وزارت کشور خواهد بود تایید و موافقت و میزان دخالت وزارت کشور نیاز به تبیین دارد.
ضوابط تشکیلاتی شهرداری‌ها که طی نامه شماره 19274- 20/2/94 وزیر محترم کشور به شهرداری‌ها ابلاغ شده است.
یکی از موارد مندرج در ضوابط تشکیلاتی شهرداری‌ها و بخشنامه های تکمیلی و متعاقب آن تعیین تعداد عناوین وظایف شرایط احراز مدیران عامل و اساسنامه الگوی سازمان‌های وابسته به شهرداری هاست از طرفی تاکنون طبق ماده 84 قانون شهرداری و بند 15 ماده 71 قانون شوراها تاسیس موسسات وابسته به شهرداری‌ها با تصویب اساسنامه پیشنهادی شهرداری توسط شورای اسلامی شهر و تایید و موافقت وزارت کشور صورت می‌گرفته که در این راستا اساسنامه سازمان موجود در سنوات گذشته و قبل از بخشنامه وزارت کشور فرایند مربوطه را طی نموده و سازمان‌های مذکور فعال بوده‌اند و طبق ضوابط مذکور ساختار تشکیلاتی شهرداری‌ها و اساسنامه های سازمان‌های وابسته بایستی منطبق با ماده 54 قانون شهرداری اصلاح و برای تصویب و تایید به وزارت کشور سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها ارائه شود.
مورد دیگری که در ضوابط آمده تعیین تعداد معاونت‌ها و سقف پست‌های شهرداری‌ها بر مبنای جمعیت است در صورتی که طبق ماده 54 قانون شهرداری سازمان اداری شهرداری‌ها به نسبت بودجه و درآمد و حجم کار شهرداری باید از طرف شهرداری تهیه و پیشنهاد و به تصویب وزارت کشور برسد.
با عنایت به صراحت ماده 54 قانون شهرداری مبنی بر تصویب سازمان اداری شهرداری‌ها توسط وزارت کشور و ماده 84 قانون شهرداری و بند 15 ماده 71 قانون شوراها مبنی بر تصویب اساسنامه سازمان‌های وابسته توسط شورای اسلامی شهر با تایید و موافقت وزارت کشور به نظر می‌رسد بین ضوابط ابلاغی سال 94 با قانون شهرداری و قانون شوراها در خصوص اساسنامه ها مغایرت وجود داشته و اجرای کار را با مشکل مواجه نماید.
با عنایت به مراتب فوق و نظریه شماره 5996/7- 4/10/89 آن اداره کل و ابهامات ذیل خواهشمند است دستور فرمایید در خصوص این مغایرت‌ها به خصوص اساسنامه سازمان‌های وابسته به شهرداری‌ها بررسی و نظریه مشورتی حقوقی را اعلام دارند.
1- آیا وزارت کشور سازمان شهرداری‌ها می‌تواند برای الگو تعداد عنوان و وظایف سازمان‌های وابسته به شهرداری‌ها و شرایط احراز مدیران عامل این سازمان‌ها برای شهرداری‌ها تعیین تکلیف و محدودیت ایجاد نماید.
2- آیا سازمان شهرداری می‌تواند تعیین تکلیف نماید که شهرداری‌ها چه سازمانی‌هایی را فقط در قالب ماده 54 داشته باشند و یا شهرداری‌ها می‌توانند همزمان سازمان و شرکت و موسسه را به استناد هر دو ماده 54 و 84 فعال نمایند برخی از سازمان‌ها بر اساس ماده 54 و برخی را به استناد ماده 84
3- آیا سازمان شهرداری‌ها می‌تواند اساسنامه مصوب شورای شهر موضوع ماده 84 را به استناد ضوابط تشکیلاتی نپذیرد تاکنون اساسنامه های دو سازمان حمل ونقل مسافر و زیبا سازی شهرداری مشهد را به استناد ضوابط تشکیلاتی و برای انطباق و اصلاح متناسب با ضوابط مذکور عودت نموده است.
4- آیا سازمان شهرداری‌ها می‌تواند دو موضوع ساختار تشکیلاتی شهرداری و اساسنامه ها را به هم مرتبط نماید بررسی و تایید اساسنامه ها را به ارائه همزمان ساختار تشکیلاتی و اساسنامه های اصلاح شده طبق الگوی ابلاغی خود مشروط نماید یا باید حسب پیشنهاد شهرداری‌ها و به صورت موردی و بدون پیش شرط و ارتباط دادن آنها به یکدیگر اقدام نماید.
5- اگر سازمان‌های وابسته به شهرداری‌ها طبق ماده 54 و ضوابط تشکیلاتی به سازمان اداری دارای ارکان سازمان تبدیل شوند.
الف-وجود اساسنامه و پیش بینی ارکان در اساسنامه الگوی ابلاغی چه مفهومی خواهد داشت.
ب-آیا شهرداری‌ها می‌توانند الگوی اساسنامه ابلاغی وزارت کشور را تغییر دهند یا طبق الگوی ابلاغی پیشنهادشان را تنظیم و به شورای شهر برای تصویب ارائه نمایند.
ج-اگر وزارت کشور اساسنامه مصوب شورای شهر را طبق الگوی خود اصلاح و ابلاغ نماید تکلیف چیست نقش تصویبی شوراهای شهر چه می‌شود.
د-اگر سازمان های وابسته به شهرداری ها طبق ضوابط تشکیلاتی شهرداری ها و ماده 54 تشکیل و فعالیت نمایند نیاز به تکمیل فرم مالیاتی توسط این سازمان های اداری خواهد بود.
دو ابهام کلی:
1- آیا وزارت کشور سازمان شهرداری ها و دهیاری ها می‌تواند در قالب ضوابط دستورالعمل و بخشنامه شهرداری ها را ملزم به تغییر فرآیند قانونی تصویب اساسنامه سازمان وابسته به شهرداری ها بر اساس الگوی مورد نظرش نماید تغییر اساسنامه از ماده 84 به ماده 54 قانون شهرداری.
2- آیا ضوابط و بخشنامه های وزارت کشور و سازمان شهرداری ها و دهیاری ها نافی این موضوع خواهد بود که شهرداری ها نتوانند سازمان های جدید و موجود را طبق ماده 84 قانون شهرداری تاسیس و اداره نمایند.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- وزارت کشور می‌تواند در قالب ضوابط، دستورالعمل ها و بخشنامه ها، شهرداری ها را ملزم به رعایت برخی الگوها، اصول و معیارهای خود در موافقت با تصویب اساسنامه سازمان های وابسته به شهرداری ها نماید و لکن این امر مجوز تغییر فرایند قانونی تصویب اساسنامه سازمان‌های وابسته به شهرداری ها و تغییر وظایف و اختیارات قانونی آن ها نخواهد بود و در صورت وجود مغایرت قانونی، مطابق اصول 170 و 173 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اصلاحی 1368 قابل بررسی و ابطال خواهد بود.
2- ضوابط، دستورالعمل ها و بخشنامه های وزارت کشور (سازمان شهرداری ها و دهیاری ها) نافی اختیارات قانونی شهرداری ها در تأسیس سازمان های جدید و اداره موسسات موجود طبق ماده 84 قانون شهرداری مصوب 1334 و اصلاحات و الحاقات بعدی نبوده و ماده 54 این قانون منصرف از موسسات وابسته به شهرداری ها است.