صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/02/15
برگزار شده توسط: استان خراسان شمالی/ شهر فاروج
موضوع
صدور حکم و فوت خوانده
پرسش
شخصی دعوی الزام به تنظیم سند رسمی مطرح می کند. خوانده قبل از صدور حکم فوت می کند و قاضی متوجه نمی شود و حکم بر الزام به تنظیم سند رسمی صادر می کند. حکم در اجرای احکام است قاضی اجرای احکام متوجه فوت محکوم علیه می‌شود آیا این حکم قابلیت اجرا را دارد؟ اگر در فرض سوال خوانده بعد از صدور حکم فوت نماید چه باید کرد؟
نظر هیات عالی
در فرض سوال وفق ماده 337 قانون آیین دادرسی مدنی حکم باید به وراث حین الفوت محکوم علیه متوفی ابلاغ شود و در مهلت قانونی قابلیت اعتراض و تجدید نظر خواهی دارد؛ در فرض ابلاغ دادنامه و قطعیت آن یا پس از تجدید نظر خواهی قطعی شده باشد قابلیت اجرایی دارد.
نظر اکثریت
ماده 337 و 338 ق.آ.د.م در خصوص فوت هم قبل و هم بعد از صدور حکم است چون دادگاه رای صادر کرده است و در آن زمان با تصور زنده بودن و بدون ارائه دلیل مبنی بر فوت رای صادر شده است رای صادره اعتبار دارد و باید به ورثه ابلاغ شده و قابل اجرا است بعد از صدور رای هم به همین شکل است. اگر ورثه متوفی تجدید نظر خواهی کنند، تجدید نظر می‌تواند رای را نقض کند ولی اگر ورثه تجدید نظرخواهی نکرده و رای را قبول کرد می‌شود اجرا کرد چون رای صادر شده قطعی است باید اجرا کرد. دادخواست مجدد نیز اعتبار امر مختومه را دارد.
وقتی حکم علیه کسی صادر شد اصل بر زنده بودن وی است مگر در دادرسی عادلانه و پرونده جداگانه فوت را اثبات کند.(ماده 84 ق.آ.د.م)
نظر اقلیت
1) فوت قبل از صدور حکم، قابل اجرا نیست (وحدت ملاک از ماده 105 ق.آ.د.م و ماده 44 قانون اجرای احکام مدنی) زیرا حق دفاع خوانده نادیده گرفته شده است و میت هم نمی تواند حکم را اجرا کند بنابراین حکم باید به طرفیت ورثه صادر شود. به علاوه خلاء قانونی داریم و باید به اصول حقوقی مراجعه کنیم که یکی از این اصول رعایت دادرسی عادلانه است و باید رعایت شود که نشده است و ما یک مرحله و حق اعتراض را از ورثه گرفته ایم.
2) فوت بعد از صدور حکم، براساس مواد 337 و 338 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 31 قانون اجرای احکام مدنی، حکم به ورثه ابلاغ و در صورت عدم تجدید نظر خواهی، اجراییه به طرفیت ورثه صادر و اجرا می‌گردد.