صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/04/18
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر دامغان
موضوع
ملاک محاسبه حبس در عبارت «از اجرای آن 5 سال نگذشته باشد»
پرسش
آقای الف محکوم به تحمل پنج سال حبس گردیده است که شروع ایام حبس ایشان از90/1/1 می‌باشد. نامبرده در تاریخ 93/1/1 مشمول دستورالعمل عفو می‌گردد و از زندان آزاد می‌شود تا اینکه مورخ 97/1/1 مرتکب جرم عمدی می‌گردد که حداکثر مجازات آن 6 ماه حبس است.
با توجه به اینکه از تاریخ شروع حبس بیش از 5 سال می گذرد و لیکن از تاریخ اتمام حبس (به لحاظ شمول عفو) کمتر از 5 سال سپری شده است اعلام بفرمایید آیا شخص الف مشمول مقررات ماده 66 قانون مجازات اسلامی می‌باشد یا خیر؟ به عبارت دیگر منظور مقنن از عبارت «از اجرای آن 5 سال نگذشته باشد» آیا سپری شدن 5 سال از ابتدای شروع به تحمل حبس است و یا از انتهای آن؟
نظر هیئت عالی
مراد از اجرای آن در ماده 66 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 92 شروع به اجرا نیست بلکه اجرای کامل مراد و منظور مقنن است.
نظر اکثریت
توجهاً به ماده 25 قانون مجازات اسلامی و سایر مواد قانونی که اجرای حکم را مبنای شمول موضوع مربوطه در قانون قرار داده است در تمامی موارد منظور، اتمام کامل اجرای حکم ملاک نظر می‌باشد و در غیر اینصورت مقنن عبارت «در حال تحمل حبس» را در متن قانون ذکر می کرد. بنابراین اجرای کامل مجازات، مبنای ماده 66 قانون موصوف است بدین نحو که در فرض سوال آقای الف با توجه به اینکه تاریخ اتمام حبس ایشان 93/1/1 می‌باشد و تاریخ وقوع جرم جدید 97/1/1 است لذا از زمان اجرای کامل 5 سال نگذشته است بنابراین مشمول مقررات ماده 66 نبوده و می بایست مجازات حبس بدون تعیین مجازات جایگزین اعمال گردد.
نظر ابرازی
مقنن در استعمال عبارت «اجرای مجازات» در ماده 66 قانون موصوف از اسم جنس استفاده نموده است و مطابق اصول استنباط چنانچه لفظ عامی بر افراد عدیده صادق باشد که تعدادی از این مصادیق در معنای حقیقی آن لفظ عام استعمال شده باشد و دیگر مصادیق در معنای مجازی آن، استعمال لفظ عام در معنای بعضی از مصادیق، استعمال حقیقی می‌باشد و در مانحن فیه چه آنکه مرتکب صرفاً یک روز از مجازات حبس را تحمل نموده باشد و چه آنکه تمام مجازات را تحمل کرده است در هر صورت اجرای مجازات صادق می‌باشد. به عبارت دیگر لفظ اجرای مجازات، هم به معنای تحمل یک روز حبس است و هم به معنای تحمل تمام مجازات حبس. بنابراین مرتکب با تحمل حتی یک روز حبس مشمول مقررات ماده 66 قانون موصوف بوده و تاریخ شروع به اجرای حکم مبنای این ماده قانون می‌باشد و در فرض سوال که شروع به حبس مورخ 1/1/90 است و بعد از 5 سال، مرتکب جرم دیگر می‌شود محکمه می بایست در اجرای ماده 66 قانون موصوف اقدام به تعیین مجازات جایگزین نماید. مضافاً اینکه اصل تفسیر به نفع متهم و همچنین فلسفه تقنین نهاد مجازات های جایگزین که قاعدتاً حبس زدایی می‌باشد جملگی موید استدلال اخیر است و اما شاید این اشکال مطرح گردد که چنانچه فردی پس از تحمل 10 سال حبس، فردای روز آزادی، مرتکب جرم جدید شود که حداکثر تا 6 ماه حبس دارد. با پذیرش استدلال اخیر با عنایت به اینکه از شروع مجازات وی بیش از 5 سال می گذرد جرم جدید مشمول مقررات ماده 66 قانون موصوف است در حالی که پاسخ ما به این سوال این است که این اشکال به اساس استدلال ما خدشه ای وارد نمی کند زیرا همانگونه که اعلام شد استعمال عبارت اجرای مجازات منظور، حبسس بوده و یا تحمل یک روز حبس هم محقق می‌شود.