صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/03/10
برگزار شده توسط: استان کردستان/ شهر قروه
موضوع
اعمال قواعد تعدد مادی در جرم جدید
پرسش
در جرائمی مثل تصرف عدوانی مجدد (موضوع ماده 693 قانون مجازات اسلامی کتاب تعزیرات) و تغییر کاربری مجدد غیر مجاز موضوع تبصره 3 ماده 1 قانون حفظ کاربری اراضی و باغ ها (الحاقی 1385/08/01) و نیز موضوعات مشابه این جرائم، چنانچه مرتکب در جرم ارتکابی دوم، علاوه بر میزان تصرف یا تغییر کاربری قبلی مقدار جدیدی از اراضی را تصرف یا تغییر کاربری نماید؛ برای مثال در جرم قبلی یک هکتار تصرف یا تغییر کاربری داده و حکم صادر و اجرا شده و در جرم جدید ضمن تصرف همان یک هکتار، همزمان تصرف دیگری به میزان نیم هکتار دیگر در مجاورت همان زمین قبلی انجام میدهد اعلام فرمائید جرم جدید مشمول تعدد مادی است یا معنوی و مشمول کدامیک از مواد فصل پنجم (مواد 131 به بعد قانون مجازات اسلامی مصوب 1392)میباشد ؟
نظر هیات عالی
همان گونه که در نظر اقلیت آمده است، موضوع مادتین 690 و 693 قانون مجازات اسلامی تعزیرات؛ هر دو تصرف بلا اذن محسوب میشود یا در تغییر کاربری واحد بودن رفتار، عرفاً قابل استدراک میباشد نتیجتاً با لحاظ ماده 131 قانون مجازات اسلامی اعمال مجازات خواهد شد.
نظر اکثریت
موضوع مشمول ماده 134 است و در فرض سوال تعدد مادی تحقق یافته است و دادگاه مطابق صدر ماده مزبور مجازات اشد را برای هر کدام از دو مجازات تعیین خواهد کرد. بدین شرح که متهم که همزمان تصرف عدوانی مجدد یک هکتار و تصرف عدوانی ساده (نیم هکتار) را انجام داده دو رفتار متفاوت را که هر کدام عنوان مجرمانه خاصی دارند مرتکب گردیده و اشتراک الفاظ تصرف عدوانی یا تغییر کاربری غیر مجاز در سوال مزبور نباید باعث خلط مبحث شود زیرا یکی تصرف عدوانی مجدد است و دیگری تصرف عدوانی ساده همچنین یکی تغییر کاربری غیر مجاز مجدد است و دیگری تغییر کاربری ساده، لذا دو عنوان جداگانه هستند و رفتار مرتکب نیز مختلف است؛ در تایید این نظر میگوئیم وقتی متهم جرم اولی را مرتکب شد میتوانست از دومی منصرف شود همین اراده متهم در انصراف از ارتکاب جرم جدید دلیل بر تفاوت و تعدد رفتار دارد.
نظر اقلیت
موضوع مشمول تعدد معنوی و ماده 131 قانون مجازات اسلامی است.
هر چند که تصرف عدوانی مجدد و تصرف عدوانی ساده و یا تغییرکاربری مجدد و ساده با دقت نظر منطقی همزمان صورت نگرفته زیرا از نظر منطقی همزمانی دو جرم قابل جمع نیست و لیکن چون رفتار مرتکب در فرض سوال از نظر عرف یک رفتار واحد است و رفتار وی قابل تجزیه نمیباشد بلکه یک رفتار محسوب میگردد در نتیجه مشمول ماده 131 است. دقت منطقی و استنتاج فلسفی که گروه اکثریت به عمل آوردند در جایی که عرف وجود دارد جایگاهی ندارد. به عبارتی چنانچه فاصله زمانی بین دفعات جرم به حدی کوتاه باشد که عرفا یک فعل واحد محسوب گردد در این صورت فقط یک مجازات تعیین میشود این موضوع در نظریه مشورتی شماره 817/ 92 / 7 مورخ 1392/05/01 نیز به وضوح به طریقی مورد تایید قرار گرفته است اگر چه که نظریه مزبور مربوط به موضوع دیگری میباشد. علاوه بر نظریه مشورتی فوق آنچه که نظر این گروه را تقویت میکند این است که در جرائم مزبور در سوال، رکن مادی هر دو جرم حسب مورد از یک جنس است؛ مثلا در تصرف عدوانی موضوع ماده 690 و 693 رکن مادی هر دو تصرفات بلا اذن متهم است. یا در تغییر کاربری مجدد و ساده رکن مادی هر دو تغییر کاربری است لذا واحد بودن رفتار عرفا قابل استنباط است. ضمن اینکه ماده 131 مورد اشاره با لحاظ همه جوانب و فروض، در مجموع وضعیت مناسبتری به حال متهم دارد؛ لذا الحاق موضوع به این ماده با قاعده تفسیر به نفع متهم سازگاری دارد.
نظر ابرازی
موضوع مشمول تبصره 1 ماده 134 قانون مجازات اسلامی است.
ضمن پذیرش استدلال گروه اقلیت فوق ولیکن با استنتاج گروه اقلیت موافق نیست؛ بلکه موضوع را مشمول تبصره یک ماده 134 میداند بدین شرح که درست است که عرفا رفتار متهم یک فعل محسوب میگردد و لیکن نتایج مجرمانه متعدد حاصل شده است بدیهی است تصرف عدوانی مجدد و تصرف عدوانی ساده دو نتیجه یک رفتار واحد است و هر دو با هم فرق دارد.