صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/02/12
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر مراغه
موضوع
نحوه محاسبه دیه شکستن ستون فقرات در صورت فوت مصدوم پیش از درمان
پرسش
شخصی در اثر تصادف دچار آسیب شکستگی ستون فقرات می‌شود و قبل از تکمیل طول درمان و مشخص شدن وضعیت بهبودی از دنیا می‌رود. نحوه محاسبه دیه وی چگونه خواهد بود؟
نظر هیئت عالی
شکستن ستون فقرات در صورتی که فرد درمان شود یا بعد از معالجه به صورت خمیده درآید یا موجب از بین رفتن یکی از منافع شود یا موجب فلج شدن پاها شود، علاوه بر دیه منفعت تفویت شده یا عارضه حادث شده بر اثر شکستن ستون فقرات دیه کامل دارد. در فرض سوال که مشخص نشده بدون عیب و نقص بهبود یافته یا به محض شکسته شدن عوارض جانبی داشته یا خیر تحمیل دیه کامل بر مرتکب موجه نیست بهتر است با توجه به اصل عدم زیاده به قدر متیقن یکصد دینار یک دهم دیه اکتفا کرد. در نتیجه نظریه اقلیت مورد تایید است زیرا در فرضی که مجنی‌علیه در قید حیات است اما جهت معاینه و طول درمان مجدد مراجعه نمی کند نمی‌توان دیه عدم بهبود را حکم داد. نتیجتاً نظریه اقلیت با مبانی قانونی موافقت دارد.
نظر اکثریت
همچنان که از سیاق ماده 430 قانون مجازات اسلامی سال 1370 مبنی بر اینکه «شکستن ستون فقرات دیه کامل دارد...» و ماده 431 «هرگاه بعد از شکستن یا جنایت وارد نمودن بر ستون فقرات معالجه موثر شود و اثری از جنایت نماند جانی باید یکصد دینار بپردازد» برمی‌آید و این استنباط اماره و قرینه استدلال در راستای تایید دیدگاه مزبور واقع می‌شود و نیز در خصوص شکستن استخوان نیز این مسأله وجود دارد که شکستن استخوان هر عضوی که دارای دیه معین است یک پنجم دیه آن عضو می‌باشد. به نظر می‌رسد در این مورد دیه اصلی که به محض شکستن ستون فقرات یا استخوان بر عهده جانی استقرار می‌یابد دیه کامل یا یک پنجم است و معالجه بعدی سببی است که این دیات را تقلیل می‌دهد لذا در فرض سوال به محض ایراد جنایت شکستن ستون فقرات دیه کامل بر ذمه جانی مستقر می‌شود و چون سبب تقلیل (معالجه موثر) با فرض فوت مجنی‌علیه تحقق پیدا نکرده لذا مسبب (تقلیل دیه) نیز حاصل نخواهد گردید.
در این مورد یک فقره استفتاء نیز وجود دارد:
مشهور از فقها قائلند هرگاه ستون فقرات شکسته شود ولکن التیام یابد دیه آن صد دینار می‌باشد چنانچه پزشک متخصص اظهار نماید ستون فقرات شکسته شده مجنی‌علیه التیام می‌یابد ولی در ظرف مدت پنج سال مثلاً یا در ظرف سپری شدن بیش از پنج سال، آیا در این فرض جانی می‌بایست صد دینار به مجنی‌علیه بدهد که اگر بعد از پنج سال التیام نیافت الباقی را جانی به مجنی‌علیه تادیه نماید یا اینکه جانی تمام دیه را بدهد و چنانچه قول پزشک معالج مطابق با واقع بود الباقی دیه را مجنی‌علیه به جانی برگرداند؟
آیت اله العظمی ناصر مکارم شیرازی: باید تمام دیه را بپردازد و در صورتی که مدت التیام بسیار طولانی مانند پنج سال باشد باز پس گرفتن چیزی پس از التیام برخلاف احتیاط است.
نظر اقلیت
نظر به اینکه در قانون مجازات اسلامی برای دو فرض دیه تعیین گردیده: 1- عدم معالجه دیه کامل 2- معالجه کامل یکصد دینار. لذا با فوت مجنی‌علیه هیچ کدام از موارد مزبور محقق نشده و به حداقل به عنوان قدر متیقن دیه یعنی یکصد دینار اکتفا می‌شود.