صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1390/05/30
برگزار شده توسط: استان البرز/
موضوع
مدت اعتبار حکم صادره از دادگاه خانواده مبنی بر تجویز ازدواج مجدد زوج
پرسش
مدت اعتبار حکم صادره از دادگاه خانواده مبنی‌بر تجویز ازدواج مجدد زوج چقدر است؟ به عبارت دیگر، چنان‌چه دادگاه به تقاضای زوج مبادرت به صدور حکم تجویز ازدواج مجدد کند، در صورت رفع موضوعی که موجب صدور حکم بوده آیا حکم صادره به قوت و اعتبار خود باقی است و زوج می‌تواند به استناد آن، مجدداً ازدواج کند؟
نظر هیئت عالی
احکام صادره از محاکم بعد از قطعیت الی‌الابد معتبر است؛ مگر این‌که در قوانین برای آن مهلت اجرا تعیین شده باشد. از جمله مواردی که به عنوان مثال از دسته اخیر می‌توان نام برد گواهی عدم امکان سازش برای اجرای صیغه طلاق به استناد قانون تعیین مهلت اجرای گواهی عدم امکان سازش مصوب سال 1376 است. لذا با وجود این‌که ممکن است بعد از صدور رأی قطعی، موجب صدور حکم (مثل نشوز یا عقیم بودن) مرتفع شده باشد با حکمی روبرو هستیم که دارای آثار قانونی است و گذشت زمان، مادام‌که حکم از اعتبار نیفتاده این آثار را از بین نخواهد برد. بنابر مراتب هر زمان زوج قادر است نسبت به ازدواج مجدد به استناد حکم مذکور اقدام کند. بنابراین، مفاد صدر نظر اکثریت در نشست قضایی البرز مورد تأیید است.
نظر اکثریت
با توجه به مفاد ماده 8 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی، هیچ مرجعی به جز مقام بالاتر، حق جلوگیری از اجرای حکم قطعی دادگاه را ندارد. در این سوال، وقتی حکم الزام به تمکین از سوی دادگاه صادر و قطعی شده، برای طرفین آن الزام‌آور است و مرد می‌تواند به استناد آن، تقاضای صدور حکم بر تجویز ازدواج مجدد کند و حتی اگر زن در جلسه دادگاه در مقام دفاع بگوید که حاضر به تمکین است؛ چون نشوز او اثبات شده دفاعش پذیرفته نیست و حکم به نفع مرد صادر می‌شود.
نظر اقلیت
اصل بر این است که احکام، فاقد مدت اعتبار هستند و برای طرفین آن، لازم‌الاتباع و لازم‌الاجرا هستند. اما باید دانست که در احکام، به ادله طرفین تا زمان رسیدگی و صدور حکم توجه شده است و مثلاً در خصوص الزام به تمکین، ناشزه بودن زوجه تا زمان صدور حکم اثبات شده است؛ ولی در خصوص بعد از آن، تصریح و توجهی ندارد و چه بسا زوجه پس از آن اقدام به تمکین کرده باشد. از این‌رو، در مورد درخواست ازدواج مجدد باید به حکم الزام به تمکین به عنوان طریقی جهت احراز نشوز زن توجه داشت و اگر زوجه اذعان داشت که حاضر به تمکین است و این امر بر دادگاه اثبات شد ضرورتی به صدور حکم به نفع زوج وجود نخواهد داشت.