تاریخ نظریه: 1402/04/23
شماره نظریه: 7/1401/1341
شماره پرونده: 1401-168-1341ک
استعلام:
در فرض تحقق اشتباه قاضی منجر به بازداشت شخص متهم و مطالبه خسارت از کمیسیون مربوط، چنانچه اشتباه در تاریخی مقدم بر تاریخ تصویب قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 حادث شده ولی تاریخ احراز آن موخر بر تاریخ تصویب قانون مذکور باشد؛ مثلا اشتباه در سال 1390 حادث شده و در سال 1395 تحقق آن به موجب رای مرجع بالاتر احراز شده است، آیا امکان مطالبه خسارت وجود دارد؟ به عبارت دیگر ملاک برای قابلیت استماع درخواست، تاریخ حدوث اشتباه است یا تاریخ احراز آن؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
جبران خسارت از بازداشت شدگانی که با صدور حکم برائت یا قرار منع پیگرد قطعی، بی‌گناهی آنان اثبات می‌شود، در اصل یکصد و هفتاد و یکم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در ماده 58 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 و سپس در ماده 13 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مورد حکم قرار گرفت و آنچه در مواد 255 تا 261 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 در این خصوص وضع شده است، از حیث ماهوی متضمن وضع قاعده جدیدی نیست؛ بلکه صرفاً ناظر بر شکل و نحوه جبران خسارت است. مطابق ماده 257 قانون آیین دادرسی کیفری، بازداشت شدگان بی‌گناه باید ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی حاکی از بی‌گناهی خود، درخواست جبران خسارت وارده را به کمیسیون استانی تقدیم کنند؛ بنابراین در فرض سوال که تاریخ بازداشت متهم بی‌گناه قبل از لازم‌الاجرا شدن قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 بوده و حکم برائت یا قرار منع تعقیب قطعی بعد از لازم‌الاجرا شدن این قانون صادر شده است، مشمول مقررات مواد 255 تا 261 قانون پیش‌گفته است.