تاریخ نظریه: ۱۳۹۸/۰۴/۳۱
شماره نظریه: ۷/۹۷/۲۱۴۳
شماره پرونده: ۹۷-۱۸۶/۱-۲۱۴۳
استعلام:
...
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
۱- درجه‌بندی «جرم» متفاوت از درجه‌بندی «مجازات» است و برای تعیین درجه جرم دارای مجازات‌های قانونی متعدد اعم از تخییری یا غیر تخییری، بدواً باید هر یک از مجازات‌ها با توجه به شاخص‌های ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و تبصره‌های آن، مستقل از سایر مجازات‌ها درجه‌بندی شود، سپس بالاترین درجه مجازات قانونی ملاک تعیین درجه جرم قرار گیرد. در مواردی که برای جرم چند مجازات به نحو تخییر مقرر شده است، ملاک مجازاتی است که توسط دادگاه اختیار شده است و مجازات انتخاب شده توسط دادگاه با مجازات سایر جرایم ارتکابی از حیث درجه سنجیده می‌شود.
۲- در تعدد جرایم تعزیری با توجه به قسمت اخیر ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ «فقط مجازات اشد قابل اجرا است». بنابراین، قاضی اجرای احکام مکلف به اجرای «مجازات اشد» در محکومیت‌های متعدد است و در مواردی که جرم دارای چندین مجازات تخییری است که بر اساس شاخص‌های موضوع ماده ۱۹ قانون موصوف و تبصره‌های آن درجه‌بندی شده و از حیث درجه سنجیده می‌شود و محکومیتی که در درجه بالاتر است، مجازات اشد محسوب می‌گردد، اصولاً در تعیین مجازات ضرورتی به درج درجه آن در حکم نیست و تصریح دادگاه (در فرض سوال) در حکم مبنی بر «...به اتهام توهین به پرداخت یک میلیون ریال جزای نقدی مطابق با درجه ۸ محکوم می‌گردد...»، منافاتی با اجرای مجازات اشد ندارد و موجبی برای عدم تبعیت از آن نیست؛ زیرا این مجازات به لحاظ ارتکاب جرم توهین موضوع ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ که بر اساس شاخص‌های ماده ۱۹ قانون مورد بحث، جرم درجه شش محسوب می‌شود، توسط دادگاه اختیار شده است و موضوع خارج از شمول تبصره ۴ ماده صدرالذکر است، زیرا در این تبصره «درجه جرم» مورد نظر مقنن است