صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/08/09
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر کلاله
موضوع
رای غیابی غیر قابل تجزیه و تفکیک از دادگاه تجدید نظر.
پرسش
رای غیر قابل تجزیه و تفکیک علیه الف و ب صادر شده است. الف از رای مذکور تجدیدنظرخواهی کرده است. دادگاه تجدیدنظر پس از رسیدگی لازم ضمن صدور حکم به رد دعوی تجدیدنظرخواهی، رای غیابی را تایید کرده است. متعاقباً ب نیز از رای مذکور تجدید نظرخواهی کرده و دادگاه با بررسی ادله و مدارک او ضمن نقض رای بدوی حکم به بطلان دعوی خواهان مرحله بدوی صادر کرده است. کدامیک از آرای مذکور معتبر است؟
نظر هیئت عالی
اگرچه مطابق قسمت دوم ماده 359 ق.آ.د.م در دعاوی که آراء صادر شده غیر قابل تجزیه و تفکیک باشند، در حقوق همه اصحاب پرونده و اشخاص مرحله بدوی که در مرحله تجدید نظر شرکت نداشته‌اند، موثر است، لیکن در فرض مسئله با توجه به صدور دو رای متعارض مشمول بند 4 ماده 426 ق.آ.د.م و از موارد اعاده دادرسی می‌باشد.
نظر اکثریت
قسمت دوم ماده 359 قانون آیین دادرسی مدنی متضمن این معناست که در مورد دعاوی غیر قابل تجزیه و تفکیک رای دادگاه تجدیدنظر در حقوق همه اشخاص مرحله بدوی حتی اشخاصی که در مرحله تجدیدنظر شرکت نداشته اند موثر است. فلسفه وضع این ماده جلوگیری از صدور احکام متعارض در موضوع واحد بوده است. بنابراین اساساً رسیدگی ماهوی به تجدیدنظرخواهی ب صحیح نبوده و ب نیز باید تابع رایی می‌شد که علیه الف مبنی بر تایید رای بدوی صادر شده است و باید قرار عدم استماع دعوی تجدیدنظرخواهی ب صادر می‌شد؟ ذینفع مرحله بدوی که اولین رای دادگاه تجدیدنظر به نفع اوست می‌تواند براساس بند 4 ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی خواستار نقض رای دوم صادره توسط دادگاه تجدیدنظر شود.
نظر اقلیت
قسمت دوم ماده 359 قانون آیین دادرسی مدنی استثنایی است بر اصل نسبی بودن احکام دادگاه‌ها و باید در حد منصوص و مضیق تفسیر گردد. بنابراین در ماده مذکور از عبارت ((مورد استفاده غیر طرفین تجدیدنظرخواهی)) استنباط می‌شود که رای غیر قابل تجزیه و تفکیک در صورتی علیه شخص غایب در دادرسی مرحله تجدیدنظر موثر است که مورد استفاده او و به نفع او باشد. تفسیر مخالف (اعتقاد به تاثیر رای دادگاه تجدیدنظر به ضرر فرد غایب در مرحله تجدیدنظر) سبب تضییع حق دفاع و حق تجدیدنظرخواهی فرد می‌شود. در حالی که سلب حق مستلزم تصریح قانون است. بنابراین رای دوم صادره از دادگاه تجدیدنظر مبنی بر نقض رای بدوی و صدور حکم به بطلان دعوی خواهان معتبر و به نفع محکوم علیه دیگر - که دادگاه تجدیدنظر حکم به ضرر او صادر کرده است - نیز موثر است و رای اول بی اعتبار است.