تاریخ نظریه: 1399/12/09
شماره نظریه: 7/99/1841
شماره پرونده: 99-54-1841 ک
استعلام:
با توجه به این‌که حسب قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مجازات با رعایت تناسب و با توجه به میزان مواد تعیین می‌شود و حسب مقررات ماده 134 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 که طبق رأی وحدت رویه شماره 738- 1393/10/30 در قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر نیز لازم‌الرعایه است، در صورت تعدد جرایم موضوع قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر می‌بایست مجازات اشد تعیین شود و این موضوع سبب خواهد شد که مجازات بدون رعایت تناسب میزان مواد تعیین گردد. به عنوان مثال، چنانچه از شخصی 501 گرم تریاک کشف شود و اتهام استعمال تریاک هم داشته باشد، می‌بایست علاوه بر مجازات تعیین شده در ماده 19 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، مجازات پنج کیلوگرم تریاک پنج سال حبس برای ایشان تعیین شود، حال این که در صورتی که قائل به تعیین مجازات با توجه به میزان مواد و رعایت تناسب باشیم، می‌بایست دو سال حبس تعیین شود خواهشمند است ارشاد فرمایید که نحوه اعمال مقررات ماده 134 قانون مجازات اسلامی و اصلاحیه آن در جرایم مربوط به مواد مخدر چگونه است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
رعایت تناسب در تعیین مجازات جرائم موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب سال 1367با اصلاحات و الحاقات بعدی، به این معنا است که دادگاه با توجه به میزان مواد مکشوفه و با لحاظ مقررات ماده 18 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با اصلاحات و الحاقات بعدی، از جمله توجه به سن، سوابق، وضعیت فردی، خانوادگی، اجتماعی و انگیزه مرتکب، مجازاتی بین حداقل و حداکثر مجازات قانونی تعیین کند. اجرای مقررات مربوط به تعدد جرایم تعزیری موضوع ماده 134 این قانون در صورت تعدد جرایم ارتکابی موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر، به نوعی در راستای رعایت اصل تناسب مجازات جرم است که با توجه به رأی وحدت رویه شماره 738 مورخ 1393/10/30 هیات عمومی دیوان‌عالی کشور در جرایم موضوع قانون صدر‌الذکر نیز باید اعمال شود؛ بنابراین در فرض سوال، اگر شخص مرتکب استعمال مواد مخدر و نگهداری 501 گرم تریاک شود، چون دو جرم مختلف واقع شده و قانونگذار مجازات‌های متفاوتی برای آن‌ها پیش‌بینی کرده است، دادگاه باید بر اساس بند «ب» ماده 134 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با اصلاحات و الحاقات بعدی، حداقل مجازات هر یک از جرایم مذکور را بیشتر از میانگین حداقل و حداکثر قانونی تعیین کند. بدیهی است دادگاه در تعیین مجازات به این کیفیت اصل تناسب را نیز مورد توجه قرار می‌دهد.