هدف از مراقبت موقت، تأمین شرایط بهتر برای رشد و تربیت کودک و نوجوان در خانواده و بهبود فرایند بازپیوند یا واگذاری سرپرستی وی به خانواده جایگزین می‌باشد.
مبحث دوم : اهداف و اصول
از
شیوه‌نامه مراقبت موقت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست
در راستای اصل عدم تبعیض نسبت به کودک و نوجوان، رعایت موارد زیر الزامی است:
1- تمامی کودکان و نوجوانان باید خدمات برابر و بدون تبعیض ناروا از حیث جنس، رنگ، نژاد، زبان، مذهب، سلامت، ملیت، قومیت، وضعیت خانوادگی و نظایر آن دریافت کنند.
2- کودکان و نوجوانان برای تشخیص نابرابری‌هایی که منجر به افزایش آسیب‌پذیری آنان و کاهش دسترسی به فرصت‌های برابر می‌شود و اتخاذ موضع مناسب در برابر آنها، باید آموزش ببینند.
3- کودکان و نوجوانانی که به جهت شرایط ویژه، از خدمات و فرصت‌ها محروم شده‌اند، باید مورد حمایت ویژه قرار گیرند تا در موقعیت برابر با دیگر کودکان و نوجوانان قرار گیرند.
1- تمامی کودکان و نوجوانان باید خدمات برابر و بدون تبعیض ناروا از حیث جنس، رنگ، نژاد، زبان، مذهب، سلامت، ملیت، قومیت، وضعیت خانوادگی و نظایر آن دریافت کنند.
2- کودکان و نوجوانان برای تشخیص نابرابری‌هایی که منجر به افزایش آسیب‌پذیری آنان و کاهش دسترسی به فرصت‌های برابر می‌شود و اتخاذ موضع مناسب در برابر آنها، باید آموزش ببینند.
3- کودکان و نوجوانانی که به جهت شرایط ویژه، از خدمات و فرصت‌ها محروم شده‌اند، باید مورد حمایت ویژه قرار گیرند تا در موقعیت برابر با دیگر کودکان و نوجوانان قرار گیرند.
در راستای اصل مصالح عالیه کودک و نوجوان، رعایت موارد زیر الزامی است:
1- آثار و پیامدهای تصمیمات و مداخلات تخصصی بر سرنوشت کودک و نوجوان و وضعیت وی در نظر گرفته شده و به گونهای تصمیمگیری شود که دارای کمترین عواقب منفی بر وضعیت کودک و نوجوان باشد.
2- تفاهم، تعامل و همکاری نزدیک با سایر متخصصان در بهزیستی و کارشناسان و مددکاران سایر دستگاههای اجرایی و نهادهای مردمی و موسسات، جهت اتخاذ بهترین تصمیم برای کودک و نوجوان وجود داشته باشد.
3- در انتخاب خدمات حمایتی، هماهنگی و همسویی و عدم تناقض آنها مورد توجه باشد.
4- احترام به استقلال دیدگاهها و خواستههای کودک و نوجوان و ایجاد توازن بین آنها و مصالح عالیه وی الزامی است.
5 - اولویت بخشی به مصالح عالیه کودک و نوجوان، باید در حد مقدور با جلب نظر کودک و نوجوان و یا توجیه وی صورت پذیرد.
1- آثار و پیامدهای تصمیمات و مداخلات تخصصی بر سرنوشت کودک و نوجوان و وضعیت وی در نظر گرفته شده و به گونهای تصمیمگیری شود که دارای کمترین عواقب منفی بر وضعیت کودک و نوجوان باشد.
2- تفاهم، تعامل و همکاری نزدیک با سایر متخصصان در بهزیستی و کارشناسان و مددکاران سایر دستگاههای اجرایی و نهادهای مردمی و موسسات، جهت اتخاذ بهترین تصمیم برای کودک و نوجوان وجود داشته باشد.
3- در انتخاب خدمات حمایتی، هماهنگی و همسویی و عدم تناقض آنها مورد توجه باشد.
4- احترام به استقلال دیدگاهها و خواستههای کودک و نوجوان و ایجاد توازن بین آنها و مصالح عالیه وی الزامی است.
5 - اولویت بخشی به مصالح عالیه کودک و نوجوان، باید در حد مقدور با جلب نظر کودک و نوجوان و یا توجیه وی صورت پذیرد.
در راستای اصل توجه به رشد و تکامل کودک و نوجوان، رعایت موارد زیر الزامی است:
1- سطح رشد و تکامل کودک و نوجوان از حیث جسمی، عقلی، شناختی، رفتاری، اخلاقی، عاطفی و اجتماعی برای دریافت و درک اطلاعات مربوط به مراقبتها و فهم فواید و عواقب آن، انتخاب و تصمیمگیری آگاهانه و داوطلبانه در مورد نوع مراقبت و مداخله بررسی، احراز و به رسمیت شناخته شود.
2 - هرگونه مراقبت و مداخله، ارائه اطلاعات و خدمات و کسب رضایت کودک و نوجوان با سطح رشد و تکامل وی مناسب سازی شود.
3- زمینه رشد و تکامل کودک و نوجوان، خصوصاً کودک و نوجوان دارای شرایط ویژه، فراهم و نیازهای آنان تأمین شود.
1- سطح رشد و تکامل کودک و نوجوان از حیث جسمی، عقلی، شناختی، رفتاری، اخلاقی، عاطفی و اجتماعی برای دریافت و درک اطلاعات مربوط به مراقبتها و فهم فواید و عواقب آن، انتخاب و تصمیمگیری آگاهانه و داوطلبانه در مورد نوع مراقبت و مداخله بررسی، احراز و به رسمیت شناخته شود.
2 - هرگونه مراقبت و مداخله، ارائه اطلاعات و خدمات و کسب رضایت کودک و نوجوان با سطح رشد و تکامل وی مناسب سازی شود.
3- زمینه رشد و تکامل کودک و نوجوان، خصوصاً کودک و نوجوان دارای شرایط ویژه، فراهم و نیازهای آنان تأمین شود.
در راستای اصل مشارکت کودک و نوجوان، رعایت موارد زیر الزامی است:
1- ارائه اطلاعات و خدمات به کودک و نوجوان، با رعایت ملاحظات فرهنگی و اجتماعی و مناسب سازی روش‌ها ی ارتباطی و بهره‌گیری از ابزارهای مناسب صوتی، تصویری، بازی، اسباب بازی و امثال آنها انجام شود.
2- مشارکت آگاهانه و داوطلبانه هر کودک و نوجوان با توجه به سطح رشد و تکامل و مهارت‌های کلامی و زمینه اجتماعی و فرهنگیاش جلب شود.
3- در مواردی که امکان بهکارگیری دیدگاه و نظرات کودک و نوجوان وجود ندارد، با ادبیات و روش مناسب به وی توضیح دادهشود.
4- کودک و نوجوان دارای توانایی برقراری ارتباط باید به یک نفرکارشناس مرتبط سازمان بهزیستی و یا مددکار اجتماعی موسسه دسترسی مناسب داشته باشد و بتواند نظرات، نیازها و مسائلش را با او در میان بگذارد.
1- ارائه اطلاعات و خدمات به کودک و نوجوان، با رعایت ملاحظات فرهنگی و اجتماعی و مناسب سازی روش‌ها ی ارتباطی و بهره‌گیری از ابزارهای مناسب صوتی، تصویری، بازی، اسباب بازی و امثال آنها انجام شود.
2- مشارکت آگاهانه و داوطلبانه هر کودک و نوجوان با توجه به سطح رشد و تکامل و مهارت‌های کلامی و زمینه اجتماعی و فرهنگیاش جلب شود.
3- در مواردی که امکان بهکارگیری دیدگاه و نظرات کودک و نوجوان وجود ندارد، با ادبیات و روش مناسب به وی توضیح دادهشود.
4- کودک و نوجوان دارای توانایی برقراری ارتباط باید به یک نفرکارشناس مرتبط سازمان بهزیستی و یا مددکار اجتماعی موسسه دسترسی مناسب داشته باشد و بتواند نظرات، نیازها و مسائلش را با او در میان بگذارد.
در راستای اصل مشارکت خانواده در مراقبت از کودک و نوجوان، رعایت موارد زیر الزامی است:
1- تمرکز اصلی بر توانافزایی خانواده برای نگهداری و مراقبت از کودک و نوجوانان در بستر خانواده باشد.
2- احساس امنیت و اعتماد به خانواده را در کودک و نوجوان بازیابی و از قراردادن کودک و خانواده در برابر هم خودداری شود.
3 - والدین و سرپرستان را در والدگری مثبت، بهبود رابطه با کودک و نوجوان و تقویت مهارت‌های اساسی زندگی برای عملکرد سالم خانواده یاری کرد.
4- مشارکت خانواده در مداخلات و فرآیند درمانی جهت التیام آسیب و رفع خطر ناشی از سوء رفتار و بیتوجهی و سهل انگاری، ارتقای رشد و تکامل طفل و نوجوان و ملاحظات تخصصی مددکاری جلب شود.
5 - ارتباط با خانواده همراه با ایجاد فضای امن و همدلانه، بدون پیش داوری، توام با پذیرش صادقانه و احترام به آنان، ایجاد انگیزش در خانواده، درک مشکلات و شرایطی که بر والدگری آنان تأثیر گذاشته و شرح دقیق هدف و فرایند مداخله باشد.
1- تمرکز اصلی بر توانافزایی خانواده برای نگهداری و مراقبت از کودک و نوجوانان در بستر خانواده باشد.
2- احساس امنیت و اعتماد به خانواده را در کودک و نوجوان بازیابی و از قراردادن کودک و خانواده در برابر هم خودداری شود.
3 - والدین و سرپرستان را در والدگری مثبت، بهبود رابطه با کودک و نوجوان و تقویت مهارت‌های اساسی زندگی برای عملکرد سالم خانواده یاری کرد.
4- مشارکت خانواده در مداخلات و فرآیند درمانی جهت التیام آسیب و رفع خطر ناشی از سوء رفتار و بیتوجهی و سهل انگاری، ارتقای رشد و تکامل طفل و نوجوان و ملاحظات تخصصی مددکاری جلب شود.
5 - ارتباط با خانواده همراه با ایجاد فضای امن و همدلانه، بدون پیش داوری، توام با پذیرش صادقانه و احترام به آنان، ایجاد انگیزش در خانواده، درک مشکلات و شرایطی که بر والدگری آنان تأثیر گذاشته و شرح دقیق هدف و فرایند مداخله باشد.
در راستای اصل محرمانگی و حفظ حریم خصوصی کودک و نوجوان، رعایت موارد زیر الزامی است:
1- با کودک و نوجوان تا حد امکان به تنهایی و جدا از اعضای خانواده و در فضایی دوستدار کودک مصاحبه شود.
2- به هنگام مشاوره یا معاینه کودک و نوجوان فقط افراد ضروری در اتاق حضور داشته باشند.
3- جمعآوری اطلاعات صرفاً در راستای، مصالح عالیه کودک و نوجوان و تأمین حقوق وی باشد و حسب ضرورت این اهداف برای کودک و نوجوان توضیح داده شود.
4 - در تعاملات حضوری و غیرحضوری از دادن هرگونه اطلاعات به اشخاص غیر مرتبط خودداری شود. دیگر کودکان و نوجوانان و همچنین کارکنان غیرمرتبط با کودک و نوجوان نیز نباید در جریان اطلاعات کودک و نوجوان قرار گیرند.
5 - تحقیقات و بازدید از منزل به صورت غیرمحسوس و بدون جلب توجه باشد، مگر در مواردی که رعایت مصالح کودک و نوجوان و حمایت از وی در برابر وضعیتهای مخاطرهآمیز ایجاب کند.
6 - اطلاعات جمعآوری شده در مورد کودک و نوجوان باید با راهکارهای «امنیت داده» مانند استفاده از رمز عبور، نگهداری شود.
7- در مواردی که به موجب قانون اطلاعات به اشخاص ذیصلاح ارائه میگردد، باید دقت شود که اطلاعات به چه اشخاص و مراجعی واگذار می‌شود و میزان ارائه اطلاعات برحسب ضرورت و نیاز باشد.
8 - گفتگو در مورد کودک و نوجوان یا ارائه اطلاعات وی نباید در اماکن عمومی و یا هر مکانی صورت پذیرد که موجب افشای اطلاعات کودک و نوجوان و نقض اصل رازداری شود.
1- با کودک و نوجوان تا حد امکان به تنهایی و جدا از اعضای خانواده و در فضایی دوستدار کودک مصاحبه شود.
2- به هنگام مشاوره یا معاینه کودک و نوجوان فقط افراد ضروری در اتاق حضور داشته باشند.
3- جمعآوری اطلاعات صرفاً در راستای، مصالح عالیه کودک و نوجوان و تأمین حقوق وی باشد و حسب ضرورت این اهداف برای کودک و نوجوان توضیح داده شود.
4 - در تعاملات حضوری و غیرحضوری از دادن هرگونه اطلاعات به اشخاص غیر مرتبط خودداری شود. دیگر کودکان و نوجوانان و همچنین کارکنان غیرمرتبط با کودک و نوجوان نیز نباید در جریان اطلاعات کودک و نوجوان قرار گیرند.
5 - تحقیقات و بازدید از منزل به صورت غیرمحسوس و بدون جلب توجه باشد، مگر در مواردی که رعایت مصالح کودک و نوجوان و حمایت از وی در برابر وضعیتهای مخاطرهآمیز ایجاب کند.
6 - اطلاعات جمعآوری شده در مورد کودک و نوجوان باید با راهکارهای «امنیت داده» مانند استفاده از رمز عبور، نگهداری شود.
7- در مواردی که به موجب قانون اطلاعات به اشخاص ذیصلاح ارائه میگردد، باید دقت شود که اطلاعات به چه اشخاص و مراجعی واگذار می‌شود و میزان ارائه اطلاعات برحسب ضرورت و نیاز باشد.
8 - گفتگو در مورد کودک و نوجوان یا ارائه اطلاعات وی نباید در اماکن عمومی و یا هر مکانی صورت پذیرد که موجب افشای اطلاعات کودک و نوجوان و نقض اصل رازداری شود.