صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/12/27
برگزار شده توسط: استان کردستان/ شهر کامیاران
موضوع
بررسی محکومیت های منجر به مجازات تبعی
پرسش
در بند (ب) و (پ) ماده 25 قانون مجازات اسلامی 92 به حبس درجه چهار و پنج تصریح شده که دارای مجازات تبعی (محرومیت از حقوق اجتماعی است) آیا در این بندها فقط حبس موجب محرومیت از حقوق اجتماعی است؟ به‌عبارتی اگر در جرم درجه چهار به هر طریقی و تحت شرایطی دادگاه صلاح ندانست حبس دهد و متهم را به جزای نقدی یا شلاق محکوم نماید. آیا این حکم، محرومیت از حقوق اجتماعی ندارد؟
نظر هیئت عالی
آنچه که موجب محرومیت محکوم از حقوق اجتماعی بعنوان مجازات تبعی در ماده 25 قانون مجازات اسلامی آمده است، مجازات قضایی است نه مجازات قانونی. بنابراین در مواردی که حبس تعزیری به مجازات دیگری تبدیل می‌شود محرومیت از حقوق اجتماعی، منتفی است.
نظر اکثریت
توجه به الفاظ ماده 25 قانون مجازات اسلامی مبرهن است که معیار مجازات تبعی نیز همانند مجازاتهای تکمیلی مجازات قضایی است نه مجازات قانونی. به دیگر سخن، برای تشخیص وجود یا عدم وجود مجازات تبعی باید محکومیت قطعی کیفری مجرم را در نظر گرفت، یعنی میزان مجازاتی که قاضی، مجرم را بدان محکوم کرده است و با توجه به آن مجازات تبعی در نظر گرفته می‌شود، نه میزان مجازاتی که قانونگذار برای جرم مربوطه در قانون پیش‌بینی کرده است و با توجه به آوردن قید مجازات حبس در بندهای مذکور لذا صرفا مجازاتهای حبس تعزیری مشمول بندهای اعلامی منجر به محکومیت مجازات تبعی می‌گردد.
نظر ابرازی
قطعا آنچه مد نظر قانونگذار می‌باشد ماهیت جرم و مجازات آن جرم می‌باشد. درحالی که ارفاقات قانونی از جمله تعلیق حکم، تعویق حکم و مجازاتهای جایگزین حبس نمی‌تواند مانع محرومیت از حقوق اجتماعی گردد. آنچه در اینجا مهم است شدت جرم ارتکابی است که متهم به خاطر آن از مزایای ماده 26 محروم می‌شود. از طرفی ارفاقات قانونی مربوط به مرحله پس از مجازات اصلی است که قانونگذار مجازات اصلی را بنا به شرایطی تبدیل، تخفیف، تعلیق و تعویق می‌کند و مبنای محرومیت‌های ماده 26 به خاطر جرائم مندرج در ماده 25 می‌باشد و ملاک، مجازات قانونی می‌باشد نه مجازات مندرج در دادنامه که ممکن است حبس یا سایر مجازات‌ها باشد.