صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/08/10
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
بررسی صحت تمدید مهلت تحت نظر قرار دادن متهم بدون قرار تامین
پرسش
در صورت احضار متهم و حضور وی در مهلت قانونی، آیا می توان او را به مدت 24 ساعت دیگر در مرجع انتظامی تحت نظر قرار داد یا خیر؟
نظر هیئت عالی
با احضار متهم مرجع احضار کننده تکلیف به تفهیم اتهام و مدلول شکایت یا گزارش همراه با ادله استنادی را دارد؛ لهذا پس از احضار، تصمیم به تحت نظر قرار دادن مشارالیه با استظهار به ماده 189 قانون آئین دادرسی کیفری فاقد موقعیت قانونی است؛ زیرا مصادیق ماده مذکور ناظر به متهم در جرایم مشهود یا متهم مجلوب نمی‌باشد.
نظر اکثریت
در این صورت نمی توان متهم را به مدت 24 ساعت تحت نظر قرار داد، چرا که وقتی شخصی احضار می‌شود این بدین معناست که در پرونده ادله کافی جهت توجه اتهام به وی وجود داشته است و وقتی متهم در شعبه حاضر می‌شود با توجه به وجود ادله کافی جهت تفهیم اتهام، باید تفهیم اتهام صورت گیرد و نمی توان متهم را بدون تفهیم اتهام و بدون صدور قرار تامین تحت نظر قرار داد. این نظر با اصل آزادی افراد نیز هماهنگی بیشتری دارد و این اصل اقتضاء دارد که متهم بدون تفهیم اتهام بازداشت نشود. ماده 189 قانون آیین دادرسی کیفری نیز اشاره دارد که بازپرس مکلف است بلافاصله پس از حضور یا جلب متهم تحقیقات را شروع کند؛ در ادامه این ماده که به بحث تحت نظری متهم اشاره شده است مقرر شده است که «در صورت عدم امکان، حداکثر ظرف بیست و چهار ساعت از زمان تحت نظر قرار گرفتن او توسط ضابطان با رعایت ماده 89 این قانون مبادرت به تحقیق نماید». با توجه به عبارت «از زمان تحت نظر قرار گرفتن او» به نظر می‌رسد مقرره تحت نظری مربوط به متهم مجلوب و یا متهمی می‌باشد که در جرایم مشهود تحت نظر قرار گرفته است و منصرف از متهمی می‌باشد که متعاقب احضار، حاضر شده است.
نظر اقلیت
در این حالت در صورت لزوم می توان متهم را به مدت 24 ساعت تحت نظر قرار داد. نص صریح ماده 189 قانون آیین دادرسی کیفری نیز اشاره نموده است که: بازپرس مکلف است بلافاصله پس از حضور یا جلب متهم تحقیقات را شروع کند و در صورت عدم امکان، حداکثر ظرف بیست و چهار ساعت از زمان تحت نظر قرار گرفتن او توسط ضابطان با رعایت ماده 89 این قانون مبادرت به تحقیق نماید. ملاحظه می‌شود که در صدر ماده به حضور یا جلب متهم اشاره شده و در نتیجه مقرره تحت نظری، شامل متهمی که با احضار حاضر شده نیز می‌شود؛ از طرف دیگر در مواردی متهم پس از حضور در شعبه و اخذ اظهارات وی، دفاعیات قابل توجهی دارد که نمی توان در مورد وی قرار تامین صادر کرد و از طرف دیگر آزادی وی نیز امکان پذیر نیست، در این حالت می توان متهم را به مدت 24 ساعت تحت نظر قرار داد و در مورد دفاعیات وی تحقیقات لازم را انجام داد.