صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/03/18
برگزار شده توسط: استان اردبیل/ شهر بیله سوار
موضوع
اثر توقف اجرای حکم اصلی موضوع بند الف ماده 25 قانون مجازات اسلامی
پرسش
در خصوص محکومین به قصاص نفس که در راستای ماده 612 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) به حبس محکوم می‌شوند، آیا مدت مجازات تبعی محکوم علیه با توجه به محکومیت اولیه به قصاص مشمول بند الف ماده 25 قانون مجازات اسلامی است یا حسب میزان حبس تعیین شده مشمول بند ب یا پ ماده مذکور می‌شود؟ به عبارت دیگر آیا توقف اجرای حکم اصلی موضوع بند الف ماده 25 مواردی مانند سقوط قصاص را در بر می‌گیرد؟
نظر هیات عالی
در صورتی که قاتل به قصاص نفس و مجازات سلب حیات محکوم شود و به نحوی از انحاء از جمله گذشت اولیاء دم، اجرای قصاص متوقف یا به تعبیر صحیح تر ساقط شود، اثر تبعی مجازات سلب حیات موضوع بند الف را خواهد داشت والا مشمول بند ب خواهد بود؛ سوال هم ناظر به همین موضوع نفی محکومیت به قصاص و توقف آن است و مشمول بند الف می‌شود.
نظر اکثریت
در فرض سوال بند الف ماده 25 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 اعمال خواهد شد چون:
اولاً؛ اگر قائل باشیم که در فرض سوال دیگر بندهای ماده مذکور اعمال خواهد شد دیگر مصداقی برای بند الف ماده 25 قانون مجازات اسلامی وجود نخواهد داشت.
ثانیاً؛ در ذیل بند الف ماده 25 قانونگذار به صراحت اعلام نموده است «حکم اصلی» و از طرفی قانونگذار در ماده 16 قانون مذکور قصاص که از مصادیق سالب حیات است را به عنوان مجازات اصلی جنایات عمدی برنفس تعیین نموده است؛ لذا باید گفت مجازات اصلی در فرض سوال قصاص است نه حبس که بعداً به جهت اخلال در نظم عمومی و... تعیین گردیده است.
ثالثاً؛ قانونگذار مجازات ها را به سه دسته تقسیم کرده است اصلی، تکمیلی، تبعی. در مواردی که حکم اولیه بر قصاص نفس صادر می‌گردد و پرونده به اجرای احکام ارسال می‌گردد در اینجا حکم اصلی (مجازات اصلی) به قصاص اطلاق می‌گردد و دلیلی بر عدم اطلاق آن وجود ندارد و از طرفی به رای صادره مجازات تکمیلی یا تبعی نیز اطلاق نمی گردد؛ لذا ناگزیر باید گفت حکم اصلی و مجازات اصلی قصاص است و تقسیم مجازات ها به دسته های مذکور حصولی است.
نظر اقلیت
درفرض سوال چون با گذشت اولیای دم اجرای قصاص منتفی می‌شود اجرای مجازات تبعی آن نیز منتفی است و محکومین حبس موضوع ماده 612 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375، مجازات مستقلی است که به لحاظ اخلال در نظم عمومی و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران به استناد ماده مذکور صادر شده است؛ لذا مدت زمان اجرای آثار تبعی این محکومیت (که تعزیر درجه چهار است) با توجه به تبصره 2 ماده 25 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و طبق بند ب همین ماده سه سال است. نظریه های مشورتی مورخ 1393/08/11 و 1399/01/05 اداره کل حقوقی قوه قضائیه نیز موید این موضوع است.