تاریخ نظریه: 1402/05/28
شماره نظریه: 7/1402/343
شماره پرونده: 1402-186/1-343ک
استعلام:
فردی در تاریخ 1398/8/30 به اتهام تغییر غیر مجاز کاربری اراضی زراعی، علاوه بر اعاده به وضع سابق به پرداخت جزای نقدی محکوم شده است که در دادگاه بدوی مقداری از پرداخت جزای نقدی به مدت سه سال تعلیق شده است و این رای پس از اعتراض در شعبه اول تجدید نظر در تاریخ 1398/11/1، از حیث اعاده به وضع سابق، نقض و در مورد پرداخت جزای نقدی، پس از اصلاح، دادنامه بدوی عیناً تایید شده است و همان فرد در تاریخ دیگری و قبل از اتمام مدت تعلیق قبلی به اتهام تهدید علیه بهداشت عمومی در همان شعبه بدوی در تاریخ 1400/8/23 به پنج ماه حبس محکوم و دادگاه صادر کننده به جهت غفلت از رای قبلی تعلیقی، این بار هم محکومیت ایشان را به مدت یک سال تعلیق نموده و این رای نیز در همان شعبه تجدیدنظر (شعبه اول) عیناً تایید شده است. با توجه به اینکه هر دو دادنامه در دادگاه تجدید نظر تایید شده است، برابر مواد 50، 54 و 55 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، صدور دستور لغو محکومیت تعلیقی با دادگاه بدوی است یا دادگاه تجدیدنظر؟ در مورد رای بعدی، دادگاه بدوی تکلیف چیست؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
شرایط لغو قرار تعلیق در مواد 50، 54 و 55 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، پیش‌بینی شده است و صراحتاً قید شده است «... دادگاه صادرکننده حکم قطعی...»؛ حال اگر دادگاه تجدید نظر مرجع صدور حکم قطعی باشد با لحاظ شرایط مندرج در مواد پیش‌گفته، اقدام به الغاء قرار تعلیق اجرای مجازات خواهد نمود. در فرض سوال که فردی دارای دو محکومیت تعلیقی است، با توجه به مواد 54 و 55 قانون مجازات اسلامی، باید قرار تعلیق اجرای مجازات در هر دو محکومیت لغو شود و مرجع صالح برای لغو آن‌ها « دادگاه تجدید نظر» است. با این توضیح که:
الف- طبق ماده 55 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، با وجود حکم تعلیقی سابق، دادگاه نمی‌تواند در خصوص مجازات مربوط به جرم دیگر متهم قرار تعلیق اجرای مجازات صادر کند. در فرض سوال که دادگاه نخستین بدون توجه به محکومیت تعلیقی سابق، اجرای مجازات محکومیت دوم را معلق کرده است، با احراز وجود محکومیت تعلیقی سابق به تصریح ماده پیش‌گفته باید قرار تعلیق اجرای مجازات در خصوص محکومیت دوم لغو شود و چون رای دادگاه نخستین پس از رسیدگی به اعتراض در دادگاه تجدید نظر مورد تایید قرار گرفته است؛ لذا دادگاه تجدید نظر، «مرجع صدور حکم قطعی» محسوب می‌شود و برای لغو قرار تعلیق اجرای مجازات محکومیت دوم صالح است و دادگاه نخستین در این خصوص تکلیفی ندارد.
ب- در فرض استعلام، محکوم در مدت تعلیق، مرتکب یکی از جرایم مذکور در ماده 54 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 شده است و به تصریح همین ماده «پس از قطعیت حکم اخیر، دادگاه، قرار تعلیق را لغو و دستور اجرای حکم معلق را نیز صادر می‌کند و مراتب را به دادگاه صادرکننده قرار اعلام می‌کند...»؛ بنابراین مرجع صالح برای لغو قرار تعلیق اجرای مجازات محکومیت اول نیز «دادگاه تجدید نظر» است که حکم قطعی مربوط به جرم دوم (جرم اخیر) را صادر نموده است.