تاریخ نظریه: 1396/08/27
شماره نظریه: 7/96/1974
شماره پرونده: 69-3/1-043
استعلام:
شخص الف فوت نموده و از وی 8 نفر فرزند پسر و4 نفر فرزند دختر باقی مانده است که مورث دارای 120 قطعه ملک به صورت مفروزالرعیه با سند ملک رسمی مشاعی نسق زراعی می‌باشد که یکی از دختران به نام ب به طرفیت سایر وراث طرح دعوی تقسیم ماترک و در صورت عدم قابلیت تقسیم حکم به فروش آن را تقاضا نموده که حکم به تقسیم ماترک از طریق فروش اراضی مذکور صادر گردیده و پرونده با صدور اجرائیه به اجرای احکام ارسال شده است حال:
محکومٌ‌له خانم ب اقدام به معرفی دو قطعه از املاک مفروزالرعیه مورث را با ارزیابی کارشناسی که ارزش آن دو ملک تکافوی سهم الارث محکومٌ‌له را می‌نماید به واحد اجرای احکام نموده است و اجرای احکام نیز با ارزیابی کارشناسی و از طریق مزایده اقدام به فروش دو قطعه زمین موصوف نموده که به علت نبودن خریدار محکومٌ‌له به میزان سهم الارث خود اقدام به خرید دو قطعه زمین موصوف به قیمت پایه کارشناسی نموده است و با اخذ مابه التفاوت ارزش دو قطعه زمین موصوف از محکومٌ‌له و واریز آن به حساب سپرده دادگستری و اخذ نیم عشر دولتی از محکومٌ‌علیهم پرونده اجرایی خاتمه یافته است
س:
الف-آیا در جهت اجرای حکم تقسیم ماترک از طریق فروش ماترک باید اجرای احکام تمامی120 قطعه ملک موصوف را به فروش رساند واز حاصل فروش آن سهم محکومٌ‌له را پرداخت نماید و مابقی را به حساب سپرده دادگستری واریز نموده و سپس به نسبت سهم محکومٌ‌علیهم به آنان استرداد نماید؟
ب-آیا در جهت اجرای حکم تقسیم ماترک از طریق فروش ماترک اجرای احکام می‌تواند نسبت به فروش قسمتی از ماترک که تکافوی سهم محکومٌ‌له را می‌نماید اقدام نماید و سپس از حاصل فروش سهم محکومٌ‌له را پرداخت و چنانچه مازادی داشته باشد به حساب سپرده دادگستری واریز گرده و سپس به نسبت سهم محکومٌ‌علیهم به آنان استرداد نماید؟
ج-اقدام اجرای احکام وفق توضیحات فوق صحیح می‌باشد یا خیر.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
با تذکر اینکه دعوای تقسیم ترکه با مطالبه سهم الارث متفاوت است، در فرض سوال هرگاه دعوای تقسیم ترکه مطرح شده و دادگاه به لحاظ غیرقابل تقسیم بودن ماترک دستورفروش ماترک را صادر کرده باشد، با عنایت به ماده 317 قانون امور حسبی باید کل ترکه فروخته شود و بهای آن پس از کسر هزینه، به نسبت سهم الارث بین ورثه تقسیم گردد و لذا احد از ورثه نمی‌تواند برخی از ماترک معادل سهم الارث خودر را جهت فروش معرفی نماید مگر آنکه دعوای مطالبه سهم الارث مطرح شده و خواندگان نسبت به فروش قسمتی از ترکه بابت وصول و پرداخت سهم الارث خواهان رضایت داده باشند.