تاریخ نظریه: 1398/09/10
شماره نظریه: 7/98/457
شماره پرونده: 98-186/1-457 ک
استعلام:
با عنایت به ماده 91 از قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در صورتی که دادگاه تشخیص دهد فرد بالغ کمتر از 18 سال ماهیت جرم موجب حد یا قصاص و یا حرمت آن را درک نمی کند و تصمیم به اعمال مواد 88 و 89 از قانون فوق الذکر بگیرد ملاک تعیین نوع تصمیمات ماده 88 و یا مجازات موضوع ماده 89 چیست؟ تصمیم قاضی به چه نحوی نظارت پذیر است؟ آیا قاضی مبسوط الید است و صرفا بسته به نظر خود می‌تواند اتخاذ تصمیم کند؟ به طور مثال پسر 16 ساله مرتکب شرب خمر و یا قطع عمدی ید شده است از مجازاتهای ماده 89 اخیر الذکر کدامیک باید اعمال شود؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
در مواردی که دادگاه وفق ماده 91 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 احراز نماید که فرد نابالغ کمتر از هجده سال ماهیت جرم موجب حد یا قصاص و یا حرمت آن را درک نمی‌کند، حسب مورد با توجه به سن مرتکب و در انتخاب یکی از تدابیر مندرج در مواد 88 و 89 همین قانون که به واقع تعزیر نوجوان محسوب می‌شود، معیارهای مقرر برای تعیین مجازات تعزیری مندرج در بندهای چهارگانه ماده 18 قانون مجازات اسلامی شامل انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی، سوابق و وضعیت فردی و خانوادگی، اجتماعی مرتکب و تأثیر تعزیر بر وی، شیوه ارتکاب جرم و.... را باید مورد نظر قرار دهد و به هر حال دادگاه در تعیین مجازات نوجوان با رعایت ضرورت تناسب مجازات، هدف اصلاحی و دیگر عمومات حاکم بر مجازات‌ها، به تشخیص خود اقدام می‌کند. ضمناً قسمت اخیر استعلام مصداقی است و این مرجع از پاسخ‌گویی به پرسش‌های مصداقی معذور است.