صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/02/27
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گرگان
موضوع
بررسی موضوع تهیه و ساخت وسیله ارتکاب جرم (موضوع ماده 664 قانون تعزیرات اسلامی تعزیرات)
پرسش
در خصوص ماده 664 قانون تعزیرات اسلامی تعزیرات که مقرر داشته: «هرکس عالماً عامداً برای ارتکاب جرمی اقدام به ساخت کلید یا تغییر آن نماید یا هرنوع وسیله ای برای ارتکاب جرم بسازد یا تهیه کند... »
1- آیا این ماده صرفاً شامل مباشر جرم می‌شود و یا اینکه معاون را نیز شامل است. به عبارت دیگر آیا منظور قانونگذار این است که مرتکب، وسیله را برای ارتکاب جرم توسط خودش بسازد و یا دیگری را هم شامل می‌شود؟
2- چنانچه ساخت و یا تهیه وسیله برای ارتکاب جرم توسط دیگری را نیز مشمول این ماده بدانیم با بند«ب» ماده 126 قانون مجازات اسلامی در خصوص معاونت در جرم چگونه قابل جمع است؟ با توجه به اینکه مجازات بزه ماده 664 با مجازات بند«ب» ماده 126 متفاوت خواهد بود.
نظر هیات عالی
بزه موضوع ماده 664 قانون مجازات اسلامی تعزیرات هم شامل وقتی است که مرتکب وسیله جرم را برای خود تهیه کرده یا ساخته و هم شامل زمانی است که برای دیگری این وسایل را تهیه یا ساخته باشد در هر صورت در زمانی که وسیله مجرمانه برای دیگری ساخته شده باشد ولی طرف مقابل هنوز استفاده نکرده، موضوع معاونت منتفی و مشمول بزه ماده 664 است. ولی اگر از این وسیله برای ارتکاب جرم استفاده شده باشد از موارد معاونت در این جرم هم است و می‌تواند تعدد معنوی موضوع ماده 131 قانون مجازات اسلامی نیز باشد و لذا نظریه اکثریت تا حدی که با این نظریه انطباق دارد صحیح است.
نظر اکثریت
ماده 664 قانون تعزیرات اسلامی تعزیرات هم شامل مباشر جرم می‌گردد و هم فرد دیگر غیر از مباشر. البته زمانی شامل مباشر خواهد بود که جرم اصلی واقع نشود، ولی اگر جرم اصلی واقع شود تهیه وسیله توسط مباشر به عنوان مقدمه جرم محسوب و غیر قابل مجازات خواهد بود و مباشر صرفاً به مجازات اصلی جرم محکوم خواهد شد. همچنین این ماده شامل فرد دیگری غیر از مباشر نیز خواهد بود. البته زمانی که موضوع مشمول ماده 126 قانون مجازات اسلامی نگردد؛ زیرا معاونت، مصادیق و مجازات آن به صورت خاص در این ماده که البته نسبت به ماده 664 قانون تعزیرات اسلامی تعزیرات موخر التصویب نیز می‌باشد ذکر گردیده، لذا باید ببینیم که آیا رفتار فردی که وسیله ارتکاب جرم را ساخته و یا تهیه نموده ابتدائا با بند ب ماده 126 قانون مجازات اسلامی مطابق می‌باشد یا خیر که در این صورت می‌بایست مطابق این ماده عمل نمود؛ مثلاً جایی که جرم اصلی نیز ارتکاب یابد؛ اما اگر فردی مثلاً وسیله ارتکاب جرمی را برای مباشر بسازد و یا تهیه کند ولی جرم اصلی توسط مباشر ارتکاب نیابد، با توجه به اینکه معاونت در فرض مذکور قابل تصور نیست باید آن را از مصادیق ماده 664 قانون تعزیرات اسلامی تعزیرات دانست.
نظر اقلیت
1- ماده 664 قانون تعزیرات اسلامی تعزیرات صرفاً شامل مباشر جرم می‌شود؛ لذا اگر کسی بدواً وسیله ای را برای ارتکاب جرمی بسازد یا تهیه کند و سپس مرتکب جرم گردد مورد از موارد تعدد مادی خواهد بود یعنی هم به مجازات جرم ارتکابی و هم به مجازات موضوع ماده 664 قانون تعزیرات اسلامی تعزیرات محکوم خواهد شد. لذا این ماده شامل فرد دیگر نمی شود زیرا معاونت به صورت مستقل و خاص در ماده 126 قانون مجازات اسلامی تعریف و مجازات آن تعیین گردیده است.
2- ماده 664 قانون تعزیرات اسلامی تعزیرات به قرینه «عالماً عامداً» شامل مباشر جرم نمی شود بلکه صرفاً شامل معاون خواهد بود زیرا قید عبارت «عالماً عامداً» برای مباشری که قصد ارتکاب جرم را دارد بی معنا است. اما در خصوص تعارض با بند«ب» ماده 126 قانون مجازات اسلامی نیز باید اذعان داشت که اگر فردی برای مباشر جرم، وسیله ارتکاب جرم را عالماً عامداً بسازد و یا تهیه کند مورد از موارد تعدد معنوی خواهد بود که هم شامل بند «ب» ماده 126 قانون مجازات اسلامی خواهد بود و هم ماده 664 قانون تعزیرات اسلامی تعزیرات که می‌بایست مجازات اشد اجرا گردد.
3- این ماده هم شامل مباشر جرم خواهد بود و هم معاون جرم. لیکن اگر خود مباشر، وسیله ارتکاب جرم را بسازد یا تهیه کند و سپس مرتکب جرم گردد مورد از مصادیق تعدد مادی بوده که هم به مجازات جرم ارتکابی و هم به مجازات موضوع ماده 664 قانون تعزیرات اسلامی تعزیرات محکوم خواهد شد. اما اگر وسیله ارتکاب جرم را فردی غیر از مباشر بسازد مورد از مصادیق تعدد معنوی است که هم شامل مجازات موضوع ماده 664 قانون تعزیرات اسلامی تعزیرات خواهد بود و هم ماده 126 قانون مجازات اسلامی که می‌بایست مجازات اشد اعمال گردد.