صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/11/25
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر شاهرود
موضوع
مسئولیت کفیل یا وثیقه گذار در فرض متواری شدن متهم پس از دستگیری وی توسط مرجع مجری نیابت
پرسش
اگر مرجع معطی نیابت، حکم جلب متهم و یا محکومی را حسب تقاضای وثیقه گذار یا کفیل صادر نماید و مرجع مجری نیابت متهم را دستگیر نماید، لیکن در فاصله بین دستگیری و تحویل متهم به مرجع معطی نیابت، نامبرده متواری شود، آیا مسئولیت کفیل یا وثیقه گذار ساقط می‌شود یا خیر؟
نظر هیئت عالی
نظریه شماره (7/97/3103)/(98/8/18) اداره کل حقوقی قوه قضائیه در خصوص سوال بشرح زیر مورد تأیید اعضاء هیأت عالی قضایی است:
حضور متهم نزد مرجع مجری نیابت به منزله حضور نزد مرجع معطی نیابت است؛ بنابراین چنان چه وثیقه گذار وفق تبصره ماده 228 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، با اعلام بازداشت بودن متهم به علت دیگری از سوی سایر مراجع، اعزام وی را درخواست کند و مرجع قضایی در خصوص اعزام متهم نیابت قضایی اعطا نماید، با حاضر شدن متهم نزد مرجع قضایی مجری نیابت، از وثیقه گذار رفع مسئولیت می‌شود و فرار متهم از دست مأموران حین اعزام، موثر در مقام نیست.
نظر اکثریت
اساساً مرجع قضایی تکلیفی در اجابت خواسته کفیل یا وثیقه گذار مبنی بر انجام نیابت ندارد. زمانیکه متهم یا محکوم در دسترس مرجع قضایی است، وثیقه گذار یا کفیل با ورود به پرونده طرف حساب مرجع قضایی قرار می‌گیرد و پس از صدور قرار تامین و قبول وثیقه گذار یا کفیل، نامبرده متعهد به تحویل متهم به مرجع قضایی می‌شود. به هرحال اگر مرجع قضایی به علت عجز کفیل یا وثیقه گذار بخواهد با وی همکاری بکند و به او حکم جلب بدهد و با صدور نیابت از مرجع دیگر بخواهد که نامبرده را جلب بنماید، زمانی مسئولیت کفیل یا وثیقه گذار ساقط می‌شود که متهم یا محکوم به مرجع معطی نیابت تحویل گردد و چنانچه قبل از این مرحله و در مرجع مجری نیابت نامبرده متواری گردد، مسئولیت وثیقه گذار یا کفیل ساقط نمی گردد؛ اینکه مرجع مجری نیابت متهم را دستگیر کرده و به هر دلیلی متواری شده، رافع مسئولیت وی نمی‌باشد و مادامی که متهم یا محکوم در مرجع قضایی که برای نامبرده تامین صادر نموده است حاضر نشود مسئولیت وی پابرجاست. در عقد کفالت 3 طرف داریم. کفیل، مکفول و مرجع قضایی. اصل احتیاط و یا همان اصل اشتغال نیز موید این مطلب است که وقتی شک می کنیم در بقای مسئولیت کفیل، باید بگوییم لازم است به صورت قطعی مسئولیت نامبرده بری شده باشد و این مسئولیت تا زمان تحویل متهم به مرجع معطی نیابت پابرجاست. (اشتغال یقینی یستدعی فراغ الیقینی)
.
نظر اقلیت
هدف از قرار تامین کیفری، دسترسی به متهم است؛ اگر چه در این فرض مرجع قضایی تکلیفی به همکاری با کفیل یا وثیقه گذار نداشته است، ولی به هرحال این همکاری را انجام داده است و نیابت برای دستگیری متهم صادر کرده است و پس از اینکه نیابت صادر شد و متهم در مرجع معطی نیابت دستگیر شد، دیگر مسئولیت کفیل یا وثیقه گذار بری شده است. مهم این است که متهم تحویل مرجع انتظامی شده است و اینکه مرجع مذکور به تعهدات قانونی اش عمل نکرده است، ارتباطی به کفیل یا وثیقه گذار ندارد و اجبار کفیل یا وثیقه گذار به تحویل متهم به مرجع معطی نیابت تکلیف مالایطاق است.